Vahap Aydoğan: Rollerimiz eril ya da dişil olsa da, yaşamdaki dinamikler cinsiyetsizdir…
8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü vesilesiyle dünyanın dört bir yanında etkinlikler düzenlenmekte. Kadın yaşamına dair toplumsal sorunları tuvaline yansıtan Vahap Aydoğan, gazeteci Yağmur Tanyıldız'a konuştu.
Hiç kuşkusuz, Türkiye'de kadın imgesini ve kadının toplumsal alandaki rolünü sanatıyla bağdaştıran sanatçıların başında Ülkemizin tek biyografi çizeri Vahap Aydoğan gelir.
Eserlerinde kadına pozitif anlamda ayrımcılık yapan Vahap Aydoğan, kadının toplumsal alandaki dinamiklerinin yanı sıra, kadına yönelik şiddeti ve kadın Cinayetlerini işlerinin öznesi haline getirmiş bir sanatçı.
Aynı zamanda DÜŞ VE DÖNGÜ adlı eserinde gerçek bir kadın cinayetinin biyografisini çizen Aydoğan’a 8 Mart Dünya emekçi kadınlar günü vesilesiyle söyleşi yapmak, kadının toplumsal alandaki pratikleri hakkında bir perspektif sunmasını istedik.
Öncelikle 8 Mart Dünya emekçi kadınlar günü için neler söylemek istersiniz okurlarımıza?
Bugün en çok konuşması gereken kişilerin kadınlar olması gerektiğinin şerhini düşerek başlamak isterim.
Bir takvim yaprağının ötesinde olduğunu düşündüğüm bir gün... 8 Mart tarihsel olarak kutlanması gereken bir günden ziyade, konusu itibariyle anma günü olduğunu düşünenlerdenim. Uzun uzadıya anma ya da kutlama konusunu irdelemek istemem elbette. Lakin, 8 Mart emekçi kadınların haklarını elde etmek uğruna can verdikleri bir mücadelenin sembolü…Bu vesileyle 8 Mart’ın bir anma olarak kadınların hak mücadelesini, şiddete, tacize, toplumsal cinsiyetçiliğe karşı çıkma ve farkındalık yaratma günü olduğunu söylemek daha yerinde olacaktır.
Ama konu emek ve kadın olunca gelişen ve dönüşen dünyada bugünün kutlanmasının nedenini de sorgulayacak değilim elbette.
Türkiye ve Dünya ölçeğinde farklı bir perspektiften baksanız; ülkemizde kadına tanınan alan için nasıl bir portre çizersiniz?
Türkiye’de kadınlar seçme ve seçilme hakkını İsviçreli kadınlardan 36, Fransız kadınlarından 11, Belçikalı kadınlardan ise 14 yıl önce elde ettiler. Ülkemizde seçme ve seçilme hakkı1934 yılında yasal olarak güvence altına alındı.Dünyada ise kadınlara oy kullanma hakkını tanıyan ilk ülke 19 Eylül 1893'te Yeni Zelanda olmuştur. şüphesiz ki Seçme ve seçilme hakkı ülkede birey olmanın erkler arasındaki eşitsizliği ortadan kaldıran çok kıymetli bir kriterdir…
Bir şeyleri ifade etme kabiliyetimiz en çok yara aldığımız zamanlarda sekteye uğrar. Suskunluklar inkarlar sonra yara aldığımız yerden yaşamaya alışmaya devem ederiz. Türkiye'de kadın cinayetlerinin olağanlaşması sıradanlaşması çok derin bir yara ...Şöyle ki ister ülkemizde ister Dünyanın başka bir coğrafyasında bir realiteyi asla görmezden gelemeyiz. Bir yerde en çok ne konuşuluyorsa orada konuşulan konunun öznesi neyse, orada bir noksanlık bir çarpıklığın varlığı gözümüze çarpar durur… Ülkemiz özelinde beyin fırtınası dahi yapmamızı gerektirmeyecek konuların başında kadın cinayetleri olduğunu söylemek hiçte zor olmayacak.
O halde, Kadının hem sosyal hem ekonomik hem de psikolojik alanda yaşam hakkının güvence altına alınması adına kamusal ve özel alan da neler yapıldığına kısaca bir bakalım.
Ülkemizde STK'lar, kadın platformları, kadın sığınma evleri, Kadınların etkin korunması, sürecin takip edilmesi, devletin tüm birimlerinin kadın haklarını koruma altına alma çabaları, kadınlar için özel açılmış olan acil yardım hatları, şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi altında bulunan kadınlar… diye devam edip giden onlarca platform ve uygulamalar…
Bu kadar önlemin bu denli sayısı giderek artan platformların var olduğu Ülkemizde, kadınların halen cinayete kurban gitmelerini, yaşam içinde yeterli alan bulamamalarını anlamak gerçekten çok güç ve bir o kadar da derin.
Hak ihlallerinin ne kadar ciddi boyutlarda olduğunun gösteren parametreler ise hiçte azımsanmayacak boyutlarda ... Bu tarz yaklaşımlara ek olarak iyi hal ve cezasızlık eklenince konu hukuk boyutuna gelir ki, kadına yönelik hukuki sonuçlar başlı başına bir travma bir paradoks zaten…
Eserleriniz ve işlerinizi sormadan önce ülkemizde kadın cinayetlerinin önlenmesi adına sizce neyi eksik yapıyoruz?
Bu konuda suç ve ceza kavramlarının yeterince algılanmadığı uygulamada bazı eksiklikler olduğunu düşünüyorum. Bir ülke düşünün işlediğiniz suçtan hâkimkarşısına çıkıyorsunuz. Takım elbise giymiş, beyaz gömlek üzerine bir kravat takmış, birde tıraş olunmuş saçlar jölelenmiş diye işlediğiniz suçtan iyi hal indirimi alıyorsunuz…
Toplumsal algımız ne yazık ki bu tarz uygulamaları olağan bir durummuş gibi karşılar oldu....Bu kısır döngü ülkede yaşayan insanların vicdanında da büyük yaralar açmakta... Şunu özellikle vurgulamak istiyorum. Bir cinayeti kadın cinayeti diye nitelemek bile, toplumda politik ve cinsiyetçi bir dilin ne kadar olağanlaştığını gösteren verilerden sadece birisi...
Ceza ve işlenen suç arasında orantısızlığın olması, caydırıcılık anlamında sıkıntıları da beraberinde getirmekte. zaman içinde cezasızlık, işlenen suçun olağanlaşmasına, Sosyal ve duygusal yozlaşmanın kadının yaşam alanı üzerindeki baskıyı ve etkilerini de artırdığını görüyoruz.