Karahantepe dünyanın en önemli keşfi seçildi
Neolitik Çağ'ın önemli yerleşimleri arasında yer alan Şanlıurfa'daki Karahantepe'de, dünyanın en önemli keşfi seçildi.
Arkeoloji Dergisi'nin 2025 yılına ait en önemli keşifleri sıraladığı sayısında Karahantepe, dünyanın en önemli keşfi olarak nitelendirildi.
Dergideki makalede, bu önemli bölge için, “Karahantepe'de ilk taş yapıların altı yıl önce ortaya çıkarılmasından bu yana, bu alan Güneydoğu Anadolu'da Çömlek Öncesi Neolitik dönemde (yaklaşık 12.000 ila 10.200 yıl önce) yaşayan insanların öyküsünü değiştirmeye devam ediyor. ” denildi.
Makelede, kazılar sırasında bulunan T sütununa özel önem verilerek, şu yorum yapıldı:
"Bu yıl da, iki eşsiz keşif sayesinde bir istisna değildi. İlki, oyulmuş bir insan yüzü içeren T sütunu olarak bilinen bir taş anıttır. İkincisi ise, İstanbul Üniversitesi'nden arkeolog Necmi Karul'un dünyanın en eski üç boyutlu anlatısını temsil ettiğine inandığı bir eser koleksiyonudur. Her iki buluntu da, bölgenin Neolitik insanlarının kendilerini nasıl hayal ettiklerine dair tamamen yeni bilgiler sunmanın yanı sıra, bu döneme ait arkeolojik kayıtlarda az bulunan sembolik düşünceye dair zengin kanıtlar da sağlıyor.
3 boyutlu heykelin ilk kez bulunan kıymetli bir eser olduğuna dikkat çekilen makalede, kazıları yürüten Profesör Karul'un da değerlendirmesine yer verildi. Yazıdaki yorum şöyle:
“Bölgedeki birçok alanda T şeklinde sütunlar bulunmuş ve uzun zamandır insan figürlerini temsil ettikleri düşünülmüştür. Ancak şimdiye kadar üç boyutlu bir yüze sahip olanına rastlanmamıştı. Yeni keşfedilen, kaya zemininden oyulmuş 1,4 metre yüksekliğindeki sütun, M.Ö. 9.binyıla tarihleniyor ve bir ev içinde diğer üç T sütunuyla birlikte bulundu. Karul, ‘Sütunun tepesinde bir yüzün bulunması, bunların insanları sembolize ettiği görüşünü destekliyor’ diyor.”
HEYKELLER VE BULUNTULAR NE ANLATIYOR?
Makalenin devamında yer alan değerlendirmeler ise şöyle:
“Kazı alanının başka bir yerinde, kasıtlı olarak gömülmüş ve terk edilmiş bir binada, arkeologlar içinde bir taş levha, taş çubuklar ve yaban domuzu, akbaba ve tilkiyi temsil eden bir dizi taş figüri içeren dibi olmayan bir taş kase ortaya çıkardılar. Karul'a göre bu hayvanlar Neolitik insanların hikayelerinde önemli bir rol oynuyordu. Her 3,3 cm yüksekliğindeki figürün başı kireçtaşı bir halka ile çevriliydi ve Karul, bunların kaseye sembolik bir sırayla yerleştirildiğine inanıyor.”
Karahantepe'deki son buluntular, 2025 yılı ekim ayında dünyaya tanıtıldı. Karahantepe'de bulunan insan yüzü betimli T biçimli dikilitaşın, Neolitik çağ insanının kendini T biçimli sütuna işlediği ilk örnek olarak insanlık tarihine ışık tuttuğunu belirtiliyor.
KAZI 10 AYRI ALANDA SÜRÜYOR
Taş Tepeler Projesi kapsamında 2025 yılı kazı çalışmaları, 10 ayrı alanda sürüyor.
Göbeklitepe ve çevresinde bulunan T biçimli dikilitaşların üzerlerindeki kol ve el kabartmaları, uzun süredir bu taşların insanı sembolize ettiği düşüncesini güçlendiriyordu.
Karahantepe'de ortaya çıkarılan bu yeni buluntu ise ilk kez bir T biçimli dikilitaş üzerinde insan yüzünün işlenmiş olmasıyla Neolitik dönem araştırmalarında yeni bir dönüm noktası olarak nitelendiriliyor.
Dikilitaşın üst kısmında yer alan yüz betimi, keskin hatları, derin göz çukurları ve küt biçimli burnuyla Karahantepe'de daha önce bulunan insan heykelleriyle benzer üslup taşıyor.
Bu keşif, Neolitik insanın yalnızca teknik ustalığını değil, kendini ifade etme biçimini ve soyut düşünme gücünü de ortaya koyuyor.