EYT etkilemese de toplu para! İşte şartları ve alma yöntemi

Gelişmelerden anında haberdar olmak için Google News'te F5Haber'e abone olun

F5Haber'e Google News'te abone olun

Abone Ol

Emeklilikte yaşa takılanların (EYT) mağduriyetini bitirecek formülde sona yaklaşılıyor. Aralıkta Meclis’e gelecek düzenlemeyle emekliliği uzayanlar için yeni bir dönem başlayacak. Fakat bu düzenlemeye rağmen emekli olamayanlar, şartları taşımaları halinde şu ana kadar ödedikleri primleri geri alabilecek.

8 Eylül 1999 tarihi itibarıyla 23 yıldan az süredir sigortalı olan erkek sigortalılar ile 18 yıldan az süredir sigortalı olan kadın sigortalıların yeni şartlara geçişi kademeli olarak sağlandı. Kademe şartlarının tespitinde sigortalılık süresi dikkate alındı. Sigortalılık süresi az olanlar yeni yasadan fazla, çok olanlar daha az etkilenecek şekilde emeklilik şartları yeniden belirlendi (4447 sayılı yasa ile). Belirlenen kademelere göre emekliliği 18 yıla kadar uzayanlar oldu. İşte EYT’li kesim bu düzenlemeyle ortaya çıkı. Şimdi bu mağduriyetin giderilmesi için geri sayım başladı.

TÜM İMKANLARA RAĞMEN…

Bu yılın aralık ayında Meclis’e gelecek ve tek formülden oluşan düzenleme milyonlarca kişiye emeklilik yolunu açacak. Emeklilik için üç şart aranıyor. Yaş, yıl ve yasalarda yer alan sigortalılık süresi. Bu şartları yerine getirenler emeklilik maaşı bağlatabiliyor. Ancak bazı sigortalılar, EYT yasası çıksa dahi borçlanma seçeneklerine rağmen çeşitli nedenlerle yaş ve yıl şartını tamamladığı halde primini tamamlayamayacak

BAŞVURU YAPMASI GEREKİYOR

Borçlanma imkanlarına rağmen prim gününü tamamlayamayacak durumda olanlar yani emekli olamayanlar şimdiye kadar ödedikleri sigorta primlerinin iadesini talep edebiliyor. Ayrıca bilmeden askerlik veya doğum borçlanması yapanlar borçlanma tutarını da geri alabiliyor. Primleri iade almak için kişinin bağlı bulunduğu ilçedeki sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne dilekçeyle başvurmak gerekiyor. Eski SSK’lılar (4A) için 2008’den önce kendi adına ödenen hem işçi hem de işveren primi, 2008’den sonra ise sadece işçi primleri geri ödeniyor.

SİGORTALI VEFAT ETMİŞSE VARİSLERİ DE ALABİLİR

Bağkur’lular (4B) için tarih ayrımı yapmadan ödedikleri tüm primler geri veriliyor. Bu primler sadece malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için olanlardan oluşuyor. Memurlarda ise bu durum kesenek iadesi şeklinde oluyor. Bunu vefat eden sigortalıların kanuni mirasçıları da alabiliyor. Kanuni mirasçılarına ölüm aylığı yani dul ve yetim maaşı bağlanmamış olması gerekiyor.

BU ŞARTLAR SAĞLANMALI

 Toplu parayı alabilmek için iki şart gerekiyor. Bunlar;

1- Sigortalı olarak bir işyerinde çalışmıyor olmak ya da kendi işini (Bağkur) yürütüyor olmamak.

2- Emeklilik için gerekli olan üç şarttan ikisini yani yıl (erkekler için 25, kadınlar için 20) ve yaş şartını tamamlamış olmak. (Yaş şartı ilk sigorta girişine göre değişiyor). Bu şartları taşıyanlar eğer gerekli primleri tamamlamışlarsa zaten emekli oluyorlar. Ancak primleri eksik ise ve tamamlama imkanı da yoksa paralarını geri alabiliyor. Örneğin; 60 yaşında bir sigortalının geçmişte 2000 gün primi varsa ve bunu 3600’e çıkarmak için çalışma imkanı da bulunmuyorsa bu günlerin parasını SGK’ya müracaat ederek geri alabiliyor. Böylece ödenmiş olan 2000 gün boşa gitmemiş oluyor. Bir kişi prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarını sağlamış olsa bile yaşı doldurmamışsa emekli aylığı alamaz.

BAŞVURU YAPMADAN ÖDENMEZ

Prim iadesi için kişilerin ikamet adreslerine en yakın Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlükleri ya da Sosyal Güvenlik Kurumu İlçe Merkezlerine dilekçe ile başvurularını yapması gerekiyor. e-Devlet üzerinden ‘toptan ödeme talebi’yle de başvuru yapmak mümkün.

MERAK EDİLEN EYT SORULARI

Kasım sonunda açıklanması beklenen EYT yasası önceki emeklilik planlaması yapmaya başlayanların merak ettikleri bazı soruların yanıtları şöyle:

1- Eksik prim günlerimi yasa çıkmadan, şimdiden borçlanmamda fayda var mı?

EYT'yi beklerken hizmet dökümünü çıkararak ilk adımı atabilirsiniz. Doğum, askerlik borçlanması için yasanın çıkmasını beklemekte fayda var. Böylece ne kadar gün gün sayısına ihtiyacınız olacağını göreceksiniz. İhtiyacınız olan prim gün sayısı kadar borçlanmış olacaksınız. Asgari ücretin brütünün yüzde 30'unu, yurtdışında borçlanma yüzde 40'ını borçlanabilirsiniz. 1 Ocak 2023 tarihine kadar borçlanma tutarları değişmeyeceği için bir zararınız da olmayacak.

2- Doğum borçlanması işe başlangıç tarihini öne çeker mi?

Doğum borçlanması yaşı düşürmez, prim ödeme gün sayısını artırır. İki yıllık doğum borçlanması iki yıl erken emeklilik hakkı doğurur. Ancak bu durum yalnızca staj girişi ile ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunun süre içindeki doğumların borçlanılması için geçerli. Diğer doğum borçlanmalarında yalnızca prim ödeme gün sayısı eklenir, emeklilik yaşı değişmez. Sigortadan sonra doğan 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 720 gün kazanılabiliyor. Böylece üç çocuk için borçlanan kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir.

3- Askerliği 1998 yılında yapanın sigorta başlangıç tarihi öne çekilir mi?

Askerlik borçlanmasıyla sigortalılık başlangıç tarihi borçlandırılan gün sayısı kadar geriye çekiliyor. Bu durum yaş olarak daha erken bir tarihte emeklilik imkânı sağlıyor. Örneğin; 2001 yılında işe girmiş ancak 1998 yılında askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir.

4- 1997 yılında işe girişim görünüyor ama primim yatırılmamış bu durumda ne yapmalıyım?

İşe girişiniz var ama prim yatırılmadıysa dava açmanız gerekiyor. Fiilen 8 Eylül 1999 öncesi çalışıp ancak sigorta girişi geç yapıldıysa da dava açma var. Her iki durumda da zaman aşımı süresi bulunmuyor. Ancak bu tarihten önce işe girdiniz ancak hiçbir şekilde sigorta girişiniz yapılmadıysa hak düşürücü süre nedeniyle dava açamazsınız. Yine stajyer, çırak olmadığı halde böyle başlatılanların da itiraz hakkı var. Prim belgeleri olan SGK'ya olmayanlar da mahkemeye başvurarak hizmet tespitine gitmeli.

5- İşe giriş tarihim Nisan 1999, geçen yıl yurtdışı borçlanması yaptım yaşı bekliyorum, EYT'den yararlanabilecek miyim?

Türkiye'nin 18 ülkeyle sosyal güvenlik anlaşması bulunuyor. Yurtdışındaki Türk vatandaşları da borçlanma ile EYT'li olabilir.

6- EYT kapsamında olanlar hangi statüden emekli olacak?

Hizmet dökümünde son 2 bin 520 gün hangi statüden (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) belirleyici olacak. EYT belirlenirken çeşitli kurumlardan sigortalı çalışanlar da değerlendirmeye alınıyor. Örneğin düzenleme işe başlangıç tarihi 1999 öncesi banka sandıklarında olanları da kapsayacak. Bağ-Kur kapsamında işyeri açıp, şirket ortağı olup primlerini yatırmadığı için dondurulan günler yeniden kazanılabilecek. Geçmiş günlerini ihya edecek olanlar ihtiyaçları olan prim gün sayısı kadar asgari ücret üzerinden ödeme yaparak prim ekletebilecek.

7- 18 yaşından önce yapılan sigorta emekliliği öne çeker mi?

1 Nisan 1981'e kadar 18 yaşından küçükken yapılan sigorta süresi açısından başlangıç sayılıyor. 18 yaşından küçükken ödenen primler prim ödeme gün sayısına dâhil ediliyor, işe giriş tarihi emeklilik yaşının tespitinde dikkate alınıyor. Bu tarihten sonra yapılan sigortada 18 yaşın doldurulduğu tarih dikkate alınıyor.1 Nisan 1981-8 Eylül 1999 tarihleri arasında emeklilik açısından sigorta başlangıcı tarihi için 18 yaşın doldurulduğu tarih arınıyor. 18 yaştan küçük başlangıçlar sigortalılık başlangıcı açısından dikkate alınmıyor.

8- Emeklilikte 2520 kuralı nedir?

Emeklilikte çalışılan en son ödenen 2520 gün prim ödemesi içinde hangi sigortalılık statüsünde prim ödendiğine bakılıyor. Bu süre içinde SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı sistemlerinden hangisinde fazla prim ödendiyse o sosyal güvenlik sistemi üzerinden emekli olunacağı anlamına geliyor. EYT kapsamında emekli olacaklar için de emeklilik işlemleri bu sürede hangi statü daha fazla ise ona göre yapılacak.