Kilogramın tanımı değişti

---

Kilogram 129 yıldır platin bazlı bir külçenin ağırlığıyla tanımlanıyor. "Büyük K" olarak adlandırılan külçe, Paris'in banliyösünde kilitli bir kasada tutuluyor.

Bütün ağırlık ölçüleri "Büyük K" referans alınarak hesaplanıyor. Platin külçe zaman içinde aşındığı için ölçü biriminde çok hafif sapmalar oluyor.

Ancak ilaç, nanoteknoloji ve bazı mühendislik dallarında çok hassas ölçüm gerekiyor. Bunun için "Büyük K"nın yerine daha kesin bir referans belirlenmesi planlanıyordu.

Paris'te toplanan Ağırlıklar ve Ölçüler Konferansı'nda yapılan oylamada kilogramın tanımı değişti. Bundan sonra kilogramın standardı elektrik akımıyla belirlenecek.

Yani bir nesnenin ağırlığı, gücünü dengelemek için gereken elektrik miktarıyla ölçülecek.

Uluslararası birimler sistemi içinde fiziksel bir cisimle tanımlanan tek ölçü birimi kilogram.

Kilogramı kuantum belirleyecek

Kilogram artık evrenin dokusunda yer alan temel bir sabit sayıdan türetilecek. Bunun için kuantum mekaniğinde yer alan 'planck sabiti' kullanılacak. Planck sabiti ise Foton enerjisi ile elektromanyetik dalga frekansının birbirine olan oranından elde ediliyor. Bu oran kuantum mekaniğinde aksiyonun temel birimi olarak da düşünülebilecek bir sabit.

Bir ağırlığı dengelemek için gerekli olan planck sabitini gösteren Kibble adında elektromanyetik güçle ölçüm yapan son derece hassas bir aygıt kullanılacak. Biliminsanları önce kilogramın tanımlanmasını bu şekilde değiştirmeyi oylayacak daha sonra da çalışmalarda ortaya konan Planck sabiti değerini oylayacak ve bu değere Kibble'da karşılık gelen ağırlığı tüm zamanlar ve mekanlar için evrensel 1 kg olarak tanımlayacaklar. Böylece insanoğlu gelecekte hangi ortamda veya gezegende yaşarsa yaşasın tüm ölçüm birimlerini şaşmadan kullanmaya devam edebilecek.

Kilogramın tarihçesi
İlk önce ağırlık biriminin tanımı 1793'te Antoine Lavoisier tarafından yapıldı ve 0.1 metre küp hacmindeki bir buzun erime derecesindeki ağırlığı olarak belirlendi. 'Grave' olarak anılan bu ağırlık aynı zamanda 1 litre suyu da tanımlıyordu. Bu ölçünün de binde birine gram denildi. 1 Kg'ya da 'Grave' demek yerine bin adet gram anlamına gelen kilogram adı verildi.

1799'da 1 Kg'ın tanımı ilk kez değiştirilerek buzun 0 derecesinde değil 4 derece sıcaklıkta erimiş su halinin ağırlığı olması kararlaştırıldı. Ancak suyun yapısı yeterince istikrarlı değildi ve ölçümlerde kullanımı da pratik olmuyordu. Dolayısıyla bu suyun ağırlığına eşit saf platinden oluşan bir silindir yapıldı. Buna da 'Arşiv kilogram' denildi.

Ancak 90 yıl sonra 1889'da bu materyal de güncellenerek platin ve iridyum karışımı bir silindir olarak belirlendi ve günümüze kadar da kullanıldı. Kg birimi üzerinde oynama yapılmadığından emin olmak için aralarında çok ufak farklılıklar olan 14 kopyası, farklılıklar kaydedilerek dünyada 14 farklı ülkeye gönderildi.

1948'de bu kopyalar ağırlıklarında değişim olup olmadığını ölçmek için ilk kez biraraya getirildi ve aynı şartlar altında korunmalarına rağmen zaman içerisinde hepsinin ağırlıklarının değiştiği gözlemlendi. 1990'da yeniden ölçülen kilogramların ağırlıklarının giderek daha fazla değiştiği (50 mikrogram) kaydedildi.

Metrik olmayan diğer tüm ağırlık birimleri de kilograma göre belirlendiği için (0.453559237 kg'ın 1 pound olması kararlaştırılmıştır) kg'ın sabit kalması herkes açısından önemli bir konu.

İçinde tutulduğu fanusların vakumlu ortamında ve tüm kontrol şartlarına rağmen bu değişim nasıl ve neden olduğu tam olarak çözülebilmiş değil ancak dünya sürekli tanımı değişen bir 'standard birim' kullanamayacağı için yeni formüller arandı. Silikon küre bu sorunu moleküler yapı ile çözdü ve ağırlığın ne olduğu sabit atom sayısına bağlandı.

Metre de benzer süreçler geçirdi sıra Kelvin ve Amperde
Bir metre olarak bildiğimiz standart uzunluk birimi ilk olarak Kuzey Kutbu'ndan Ekvator'a kadar olan mesafenin 10 milyonda biri olarak tanımlandı. Ancak bugün vakumlu ortamda ışığın belli bir sürede kat ettiği mesafe ile tanımlanıyor.

Işık değeri kelvin ve elektrik akım şiddeti amper için de benzer şekilde evrensel sabitler belirlenecek ve 20 Mayıs 2019'dan itibaren geçerli olacak. Bu farklılıklar metroloji dünyasının dışında insanların günlük hayatında hissedilmeyecek ancak bilimsel çalışmalar ve özellikle uzay projelerinde önemli olacak.