Akdeniz'de Türk gemisine hukuk dışı arama

---

Yunan bir komutan tarafından sevk ve idaresi gerçekleştirilen İrini Harekatı'nda görevli bir Alman fırtakeyni, Türkiye'den Libya'ya gıda ve boya gibi muhtelif maddeler taşıyan Türk bandıralı gemiyi Doğu Akdeniz'de durdurarak uluslararası hukuka aykırı bir şekilde saatlerce aradı. Aramaya sert tepki gösteren Dışişleri Bakanlığı, "Libya’ya taşımacılık yapan gemilere uygulanan bu çifte standartlı ve hukuk dışı muamele asla kabul edilemez. Silah ambargosunu ihlal etmediği görülen gemimizin ağır hava şartları altında saatlerce güzergâhından alıkonulmasını, ayrıca denetleme sırasında personele adeta suçlu muamelesi yapılmış olmasını esefle karşılıyoruz. Yetkisiz ve güç kullanılarak yapılan bu eylemi protesto ediyoruz" dedi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay ise "AB’nin istişare etmeden başlattığı İrini Harekatı son operasyonuyla taraflı olduğunu bir kez daha tescil etmiştir. Bu tartışmalı harekat çerçevesinde bir Alman fırkateyni tarafından yük gemimize karşı gerçekleştirilen hukuksuz müdahaleyi şiddetle kınıyorum" açıklamasını yaptı. Olaya ilişkin Dışişleri'nden bir son dakika hamlesi daha geldi. AB, İtalya Büyükelçileri ile Büyükelçi Ankara dışında olduğundan Almanya Maslahatgüzarı Dışişleri'ne çağrılarak Nota verildi.

Edinilen bilgiye göre, Türk bandıralı ROSELINA-A gemisi, taşıdığı insani yardım malzemeleri ile İstanbul'dan demir alarak Libya'ya hareket etti. Gemi, dün gece Yunanistan Deniz Kuvvetlerinden bir komutanın sevk ve idaresinde yapılan İrini Harekatı'nda görevli Alman fırtakeyni tarafından Mora yarımadasının güneybatısında uluslararası hukuka aykırı bir şekilde durduruldu.

HELİKOPTERDEN İNİŞ YAPTILAR

Deniz hukukuna göre, gemilerde arama yapabilmek üzere gemiye personelin çıkması için bayrak devletinin rızasının alınması gerekmesine rağmen, Türkiye'den böyle bir izin almadan Hamburg Fırkateyni'nin personeli gemiye helikopterden iniş yaptı. Personelin gemiye helikopterden inişi ve Hamburg Fırkateyni'nin ROSELINA-A gemisi çevresindeki hareketleri de gemi personeli tarafından cep telefonuyla anbean kaydedildi.

İNSANİ YARDIMDAN BAŞKA BİR ŞEY BULAMADILAR

Geminin süratini düşürterek, yolundan engelleyen askerler Türkiye'den izin almadan, yapılanın hukuki olmadığı yönünde yapılan tüm ikazlara uymayarak gemideki tüm konteynerleri açarak aradı. Sabahın ilk ışıklarına kadar süren aramanın ardından gemide insani yardım malzemesi, bisküvi gibi gıda maddeleri, boya gibi maddeler dışında bir şey olmadığını anlayan askerler gemiden ayrıldı. 

AB, İTALYA VE ALMANYA'YA NOTA

Olaya ilişkin Türkiye'den gün boyunca pek çok tepki gelirken, son hamle Dışişleri Bakanlığı'ndan geldi. Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, AB, İtalya Büyükelçileri ve Almanya Maslahatgüzarı Dışişleri'ne çağrılarak nota verildi.

Konuya ilişkin Dışişleri'nden gelen açıklama şu şekilde:

* Ankara'daki AB, İtalya Büyükelçileri ve Almanya Maslahatgüzarı (Büyükelçi Ankara dışında olduğundan) bugün Bakan Yardımcımız Büyükelçi Sedat Önal tarafından Bakanlığımıza çağrılarak, 'Roseline-A' adlı ticari gemimize İrini Operasyonu çerçevesinde ülkemizin açık izni olmadan çıkılması ve denetlenmesi olayı protesto edilmiş ve ilgili ülkelere Nota verilmiştir. Notamızda, olayın uluslararası hukuka aykırı olduğu ve tazminat haklarımızın da muhafaza edildiği kayıt altına alınmıştır.

CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI OKTAY'DAN TEPKİ

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, "AB’nin istişare etmeden başlattığı İrini Harekatı son operasyonuyla taraflı olduğunu bir kez daha tescil etmiştir. Bu tartışmalı harekat çerçevesinde bir Alman fırkateyni tarafından yük gemimize karşı gerçekleştirilen hukuksuz müdahaleyi şiddetle kınıyorum" açıklamasını yaptı.

TBMM BAŞKANI: MODERN EŞKIYALIK, BARBARLIK

TBMM Başkanı Mustafa Şentop da Twitter'dan yaptığı açıklamada, ticari amaçlı Libya'ya seyreden Türk gemisine Alman fırkateyni tarafından yapılan müdahaleyi şiddetle kınadığını kaydetti. Bunun modern bir korsanlık, eşkıyalık ve barbarlık olduğunu vurgulayan Şentop, "Türkiye, gerekli girişimleriyle bu uluslararası hukuksuzluğun ve edepsizliğin hesabını ivedi bir şekilde soracaktır" ifadesini kullandı.

HUKUKA AYKIRI

Gemi Misrata Limanı'na doğru seyrine devam ederken, Türkiye'nin konuyla ilgili uluslararası kuruluşlar nezdinde girişimlerde bulunacağı öğrenildi. Güvenlik kaynakları da konuya ilişkin yaptıkları değerlendirmede, İrini hareketi unsurlarının bayrak devletinin rızası olmadan gemiye çıkmasını hukuka aykırı bir davranış olarak nitelendirdi.

Yaşanan skandal nedeniyle geminin saatlerce Akdeniz’de ağır deniz şartlarında maruz bırakıldığını belirten kaynaklar, olay nedeniyle açık denizlerin serbestisi ilkesinin de açık olarak ihlal edildiğini vurguladı.

DIŞİŞLERİ'NDEN SERT TEPKİ

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, Türk bayraklı ticari geminin Irini Harekâtı kapsamında Türkiye'nin rızası olmadan denetime tabi tutulması hakkında yazılı açıklama yaptı. Aksoy, Irini Harekâtı'nın, AB tarafından yürütülen; ancak amacı ve faydası tartışmaya açık bir harekât olduğuna dikkat çekerek şu bilgileri verdi:

* Bu harekât çerçevesinde dün (22 Kasım) 'Hamburg' isimli Alman savaş gemisi, Ambarlı Limanından Misurata'ya boya, boya malzemesi ve insani yardım malzemesi taşımakta olan 'MV Roseline A' adlı Türk bayraklı ticaret gemisini sabah saatlerinde ayrıntılı şekilde sorgulamıştır. Kaptan işbirliği göstererek geminin yükü ve seferi hakkında ayrıntılı bilgi paylaşmıştır. Buna rağmen saat 17.45'te Irini Harekâtı silahlı unsurları tarafından gemiye çıkılarak uzun saatler süren bir denetleme yapılmıştır.

* Tüm personelin, kaptan dâhil, zorla üstleri aranmış, bütün personel bir yerde toplanarak alıkonulmuş, kaptanın başına silahlı asker dikilerek, zor kullanmak suretiyle konteynerler aranmıştır. Sözkonusu müdahale, ne bayrak devleti olarak ülkemizin, ne de gemi kaptanının rızası alınarak gerçekleştirilmiştir. Kaptanın taşınan kargonun niteliğine dair beyanlarına rağmen, muğlak bir şüphe üzerine başlatılan ve gece yarısı sonrasına kadar devam eden bu müdahale, ancak ülkemizin ısrarlı itirazları üzerine sonlandırılmıştır. Silahlı personel sabaha kadar ticaret gemisinde beklemiş, sabah saat 09.38’de gemiyi terk etmiştir.

'PROTESTO EDİYORUZ'

Söz konusu müdahaleye tepki gösteren Aksoy, "Silah ambargosunu ihlal etmediği görülen gemimizin ağır hava şartları altında saatlerce güzergâhından alıkonulmasını, ayrıca denetleme sırasında personele adeta suçlu muamelesi yapılmış olmasını esefle karşılıyoruz. Yetkisiz ve güç kullanılarak yapılan bu eylemi protesto ediyoruz. Bundan doğabilecek zarar ve kayıplara karşı ilgili gerçek ve tüzel kişilerin her türlü tazminat hakkı tabiatıyla saklı olacaktır. Uluslararası sularda ticari gemilere müdahale edilebilmesi için bayrak devletinin rızasının alınması esastır. Libya silah ambargosuna dair BMGK kararları bu yükümlülüğü ortadan kaldırmamaktadır. AB’nin ne meşru Libya hükümetiyle, ne ülkemizle, ne de NATO’yla istişare etmeden başlattığı Irini Harekâtının tarafsızlığı hâlihazırda tartışmalıdır. Hal böyleyken, ülkemizden Libya’ya taşımacılık yapan gemilere uygulanan bu çifte standartlı ve hukuk dışı muamele asla kabul edilemez. Daha önce de birçok kez belirttiğimiz gibi İrini operasyonu taraflı bir operasyondur. Darbeci Hafter'e gelen silah desteklerini denetlemeyen, keyfi uygulamalarda bulunulan, meşru Libya hükümetini cezalandırmaya yönelik bir harekattır" ifadelerini kullandı. 

TARTIŞMALI HAREKAT: İRİNİ

İrini Harekatı, Birleşmiş Milletlerin (BM) Libya'ya yönelik silah ambargosunun denetlenmesi için Avrupa Birliği (AB) tarafından Akdeniz'de başlatılan tartışmalı bir operasyon olma özelliği taşıyor. 2292 No’lu BM Güvenlik Konseyi kararında meşru hükümet Milli Mutabakat Hükümeti ile istişare ve izin zorunlu kılınmış olmasına rağmen başlatılan İrini Harekatı, taraflı ve yasa dışı bir operasyon olarak tepki çekiyor. Bazı Avrupa ülkelerinin, AB fonlarından yararlanabilmek için operasyona ses çıkarmazken, daha cesur davranan bazı ülkeler ise tepkilerini koyarak operasyondan çekiliyor.

TAŞIMACILIK ŞİRKETİNDEN İLK AÇIKLAMA

Doğu Akdeniz’de Türk gemisinde yapılan hukuk dışı aramaya ilişkin taşımacılık şirketi açıklama yaptı.

Açıklamada şu ifadelere yer verildi:

"22 kasım 2020 günü sabah yerel saat ile saat 10:30 civarında şirketimizin sahibi olduğu Türk Bayraklı 9163984 IMO kayıt numaralı M/V Roseline A konteyner yük gemisi, LTS44S20 sayılı seferi ile Libya’nın Misurata limanına gerçekleştirdiği ticari seferi sırasında, kendisini EU WARSHIP olarak tanıtan ve bir Alman gemisi olduğu anlaşılan F220 bandıra numaralı bir fırkateynden telsiz aracılığı ile bir kısım sorgulamaya maruz kalmış ve akabinde de aynı gemiden kaldırılan bir helikopterden gemimize bir kısım askeri personel gemi kaptanının muhalefetine rağmen indirilmiştir. Askeri personel gemi içinde ve taşınan bir kısım konteynerlerde silahlı bir şekilde arama yapmıştır. Aynı ekip yaklaşık 16 saat sonra yine helikopterle gemimizden ayrılmışlardır. Askerlerin gemimize çıkmasından önce telsiz ile yapılan sorgulamalar sırasında, durum kaptan tarafınca hem Türk Sahil Güvenlik Komutanlığı’na hem de MRCC Ankara’ya, şirketimiz yetkililerince de T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na iletilmiştir. Gemimiz 23.11.2020 tarihi itibarı ile yerel saat 10:00’da normal seyrine kaldığı yerden devam etmiştir.

Şirketimiz, bu güne kadar ifa ettiği tüm faaliyetlerde ulusal ve uluslararası kurallara ve teamüllere en ince noktasına kadar uymuş olup, herhangi olumsuz bir durum ile karşılaşmamıştır. Gerçekleştirdiği tüm taşımalar insani ve ticari maksatlıdır. Bu şekilde bir uygulama ile karşı karşıya kalmak mürettebatımızı endişeye sevk etmiş ve şirketimizi de üzmüştür. Meydana gelen olay sırasında gemimize askerlerin çıkmasına karşılık, uzun yıllar açık deniz tecrübesi olan mürettebatımız herhangi bir mukavemet göstermemiş, işbirlikçi ve uyumlu davranarak üzücü bir olayın meydana gelmesi engellenmiştir.

Konu T.C Ulaştırma ve Altyapı, Dışişleri ve Milli Savunma Bakanlıklarımız nezdinde takip edilmektedir."