E-ticarette tekelleşme karşıtı kanun TBMM'de!

---

Ticaret Bakanlığı, E-ticarette tekelleşmeyi durduracak kanun tasarısını TBMM'ye sundu. Bakanlık, belli sitelere artan bağımlılığın çeşitlilik ve inovasyonun azalmasına neden olduğu için ilgili kanun tasarısının hazırlandığını açıkladı.

Bakanlıktan yapılan açıklamada "Belli sitelere artan bağımlılık uzun dönemde fiyatların yükselmesine, sunulan ürünlerin kalite ve çeşitliğinin azalmasına, hizmetlerin tekdüzeleşmesine ve inovasyonun azalmasına neden olabilmektedir." denildi.

Bakanlıktan yapılan açıklama şöyle;

"Dünyada ve ülkemizde son yıllarda istikrarlı şekilde büyüyen e-ticaret, COVID-19 salgınıyla birlikte rekor seviyelere ulaşmıştır. E-ticaretin mevcut durumunda e-ticaret pazar yerleri önemli bir satış kanalı olarak karşımızda çıkmaktadır.

Ülkemizde 2019 yılında %9,8 olan e-ticaretin genel ticarete oranı yaklaşık iki katına çıkarak 2021 yılında %17,7 olarak gerçekleşmiş olup önümüzdeki dönemde bu oranın daha da artması beklenmektedir. 2021 yılında perakende e-ticaret hacmi 234 milyar Türk lirası olarak gerçekleşirken bu hacmin yaklaşık yarısını sektörün önde gelen e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar oluşturmuştur. Bu oran da her geçen gün artma eğilimi göstermektedir. 2020 yılında 256.861 olan e-ticaret faaliyetinde bulunan işletme sayısı, 2021 yılında %88’lik artışla 484.347’ye ulaşmıştır. Bu işletmelerin 472.604’ü elektronik ticaret pazar yerlerinde faaliyet göstermektedir. İşletmelerin e-ticaret pazar yerlerine göre dağılımına bakıldığında ise %74’ünün yalnızca bir, %12’sinin iki, %6’sının üç ve %3’ünün dört ve üzeri pazar yerinde satış yaptığı görülmektedir. Sektörün az sayıda e-ticaret pazar yerinde yoğunlaşması hem satıcıların hem de tüketicilerin bu pazar yerlerine olan bağımlılığını artırmakta ve birtakım sorunları gündeme getirmektedir.

 
E-ticaret pazar yerlerinde aracılık hizmeti sunulan işletmelerin büyük bölümünü mikro ve küçük işletmeler oluşturmakta ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların söz konusu işletmeler karşısında asimetrik pazarlık gücü bulunmaktadır. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar bu gücü kullanarak haksız ve adil olmayan uygulamalarda bulunabilmektedir.

E-ticaret faaliyetleri incelendiğinde, elektronik ticaret pazar yerleri açısından piyasada bir yoğunlaşma söz konusudur. Yoğun bir reklam sürecini de içeren agresif büyüme stratejileri uygulayarak büyük ölçekli hale gelen elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, sahip oldukları ağ etkileri ve ölçek ekonomilerinden faydalanarak pazardaki konumlarını daha da güçlendirmekte ve pazarlık gücü, tüketici tercihlerini belirleme yeteneği ve hizmet sağlayıcılar üzerindeki kontrol imkânlarıyla e-ticaret sektörüne yeni aracı hizmet sağlayıcıların dâhil olmasını zorlaştırmaktadır. Ayrıca, söz konusu işletmeler e-ticaretin tamamlayıcı sektörleri olarak görülebilecek lojistik, kargo ve ödeme hizmetleri gibi sektörlerde de söz sahibi olmakta ve elektronik ticaret pazar yerlerine olan bağımlılığı ve yoğunlaşmayı daha da artırmaktadır. Artan bağımlılık, uzun dönemde fiyatların yükselmesine, sunulan ürünlerin kalite ve çeşitliğinin azalmasına, hizmetlerin tekdüzeleşmesine ve inovasyonun azalmasına neden olabilmektedir.

Diğer taraftan, başta ABD olmak üzere dünya genelinde kamu otoriteleri, piyasa aksaklıklarının önüne geçmek, adil ve şeffaf ticari koşulları tesis etmek ve rekabeti koruyucu tedbirleri alarak gerek platform içi gerek platformlar arası dengeyi gözetmek amacıyla mevzuat çalışmaları yürütmektedir.

Bu kapsamda, sektörde rekabeti bozucu veya sınırlayıcı faaliyetlerin engellenmesi, e-ticarette çok oyunculu bir yapının tesis edilmesi ve e-ticaretin sağlık bir şekilde büyümesi amacıyla Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi hazırlanmıştır. Teklifte yer alan düzenlemelerin konu başlıkları aşağıda yer almaktadır:

 
TÜM ELEKTRONİK TİCARET ARACI HİZMET SAĞLAYICILARA GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER
- E-ticaret pazar yerlerindeki fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlallerinin önlenmesi ve hukuka aykırı içeriklerin engellenmesi.

- E-ticarette meydana gelen haksız ticari uygulamaların engellenmesi

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar tarafından satıcılara yapılacak ödemelere ilişkin sürelerin kısaltılması.

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarınca herhangi bir hizmet verilmeden haksız şekilde satıcılardan ücret alınmaması.

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markalarını taşıyan malları satışa sunmasının veya satışına aracılık etmesinin engellenmesi.

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcının olumlu irade beyanını almadan bunların tescilli markalarını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunmaması.

İŞLEM HACMİ 10 MİLYAR TL ÜZERİNDE OLAN E-TİCARET ŞİRKETLERİNE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların lisanslandırılması.

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların elde ettiği verileri kullanarak bünyesindeki satıcılarla haksız rekabet etmesinin engellenmesi.

- Satıcıların kendilerine ait verileri diledikleri zaman diğer elektronik ticaret pazar yerlerine taşıyabilmesi.
Birden fazla elektronik ticaret ortamında faaliyet gösterilmesi halinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulmaması.

- Bağımsız denetim kuruluşunca hazırlanan denetim raporunun Bakanlığa sunulması.

İŞLEM HACMİ 30 MİLYAR TL VE İŞLEM SAYISI 100 BİN ADEDİN ÜZERİNDE OLAN E-TİCARET ŞİRKETLERİNE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER
- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların pazar yerlerinin piyasadaki rakipleri dışlayıcı şekilde reklam ve indirim faaliyetlerinde bulunmaması.

- Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamaması, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamaması.

İŞLEM HACMİ 60 MİLYAR TL VE İŞLEM SAYISI 100 BİN ADEDİN ÜZERİNDE OLAN ŞİRKETLERE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER
- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının pazar yerlerinde gerçekleştirdikleri cüzdan benzeri elektronik para kuruluşu olarak gerçekleştirdikleri faaliyetlere ilişkin sınırlamalar getirilmesi.

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının pazar yerlerindeki satışlar ile satıcı olarak yaptıkları satışlar ve fiziki satışları hariç olmak üzere kargoculuk faaliyetlerinin kısıtlanması.

- Mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması halinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlanmasının engellenmesi

Diğer taraftan, belirli bir büyüklüğe ve işlem sayısına ulaşan pazar yeri niteliğinde olmayan satıcılarda (elektronik ticaret hizmet sağlayıcı) da ağ etkisine bağlı yoğunlaşmanın neden olacağı olumsuzlukların önüne geçilmesi amacıyla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen bazı yükümlülükler, net işlem hacmi ve işlem sayısı dikkate alınarak elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar hakkında kıyasen uygulanmaktadır.