BES'i bir daha düşünün!
Yılbaşı ile birlikte BES zorunlu olarak hayatımıza girdi. Aslında bunu sadece emeklilik olarak değil bir yatırım aracı olarak görmek size daha fazla kazandırabilir. Nasıl mı?..
Aslında Bireysel Emeklilik Sistemi'nin (BES) terim olarak
“emeklilik” ile bir ilgisi yok. Katılımcılar hiç çalışmadan veya
gerçekte çalıştıkları kurumdan emekli olmadan da BES'ten emekli
olup düzenli olarak maaş bağlanmasını isteyebilir.
Milliyet'ten Prof. Dr. Erol Ulusoy yazdı;
Kavram kargaşasına yer vermemek için ben de “emeklilik” terimini
kullanacağım.
BES'ten emekli olanlar, bireysel emeklilik hesabındaki
birikimlerinin bir program dahilinde ödenmesini, veya tamamının
defaten ödenmesini ya da yıllık gelir sigortası sözleşmesi
çerçevesinde maaş bağlanmasını talep edebilirler.
BES'e katılma gönüllük esasına dayalı. Ancak 1 Ocak 2017 tarihinde
45 yaş ve altı olan çalışanlar istemeseler de BES'e otomatikman
katılmış oldu.
İlginç olan, BES'e otomatik katılmanın sadece sigortalılar için
öngörülmüş olması. Örneğin bir avukat sigortalı olarak çalışıyorsa
BES'e otomatikman katılacak, serbest meslek icra ediyorsa,
istisnası olacak. “4b” olarak da bilinen “Bağ-Kur”lular zorunlu
BES'e tabi değil.
BES'e katılım bundan sonra çalışmaya başlayacaklar için otomatikman
gerçekleşse de, kalmak zorunlu değil. İki ay içerisinde BES'ten
çıkmak mümkün.
BES'te en az 10 yıl kalma şartı var. BES'e gönüllü katılmış olanlar
ayrıca 56 yaşını tamamlama şartını da yerine getirmişlerse,
“emekli” olabilir. Ama çalışma hayatlarına aynen devam ederler.
BES'e otomatik katılanlar, prime esas kazançlarının yüzde 3'ünü
katkı payı olarak öder. Anlaşılan, bundan sonra tüm sigortalı
çalışanların, devlet memurlarının kazançlarının yüzde 3'ünü
tasarruf etmeleri istenmiş.
BANKAYA YATIRILMALI
2 Ocak 2017 tarihli yazımda, Türk Borçlar Kanunu'na göre kira
depozitolarının gelir getiren bir banka hesabına yatırılmasının
zorunlu olduğunu, ancak eski alışkanlıkların devam ettiğini
yazmıştım. Kira depozitosu banka hesaplarına yatırılsa, tahminime
göre vadeli tasarruf mevduatı toplam en az 6 milyar TL artacak ve
Maliye de Bankacılık ve Sigortacılık Muamele Vergisi tahsil
edecek.
Kira depozitosu, hukuken “teminat” olduğundan aslında tasarruf
olarak nitelenemez. Fakat en az kira sözleşmesi süresi kadar vadeli
bir banka hesabı ya da katılım hesabına yatırılacağından, fiilen
tasarruf kabul edilir ve gayrisafi tasarruf oranının
belirlenmesinde dikkate alınır.
Bir tarafta Türk Borçlar Kanunu'na göre zorunlu olan ama
uygulanmasından özenle kaçınılan kira depozitolarının bankaya
yatırılması kuralı, diğer tarafta ekonomik olarak geleceğin belirli
olmadığı, uzun süreli yatırımlardan kaçınılan bir ortamda,
çalışanları onyıllık zorunlu tasarrufa sevk eden yasal
düzenlemeler.
20 yıl vadeli konut satışının yaygınlaşmaya başladığı bir ortamda
çalışanları hangi tercihle baş başa bırakıyoruz. Çalışan ne yapsın;
maaşından yüzde 3 katkı payını 10 yıl sonra BES'ten geliri ile
birlikte almayı mı tercih etsin, 20 yıl vadeli konut alıp içinde
oturmayı mı? Ekonomik düzenlemelerde, mevzuattaki diğer kanunlarla
etkileşimi ve ilgisi, yapılacak düzenlemenin makro ve mikro
düzeydeki maliyeti, ekonomik getirisi ve sonuçları çok iyi
araştırılmalıdır. Aksi takdirde arzu edilen ve hedeflenen başka,
gerçekleşen başka olabilir.