'Tekrar çal' tuşunun bilimdeki karşılığı: Duygusal düzenleme sağlıyor

Psikoloji uzmanlarına göre aynı şarkıyı tekrar tekrar dinlemek yalnızca bir müzik alışkanlığı değil; beynin duyguları düzenleme ve stresle başa çıkma biçimlerinden biri. McGill, Columbia ve Yale Üniversitesi’nde yapılan araştırmalar bu davranışın düşündüğümüzden çok daha güçlü bir psikolojik temele sahip olduğunu gösteriyor. İşte tüm detaylar!

Gün içinde aynı şarkıyı defalarca açıyorsanız bu durum sandığınızdan daha anlamlı olabilir. Üniversitelerde yapılan bilimsel çalışmalar; hafıza, kimlik gelişimi, duygu düzenleme ve beyin kimyasıyla bağlantılı bu alışkanlığın aslında doğal bir psikolojik ihtiyaç olduğunu ortaya koyuyor.

BEYİN TEKRAR EDEN MELODİLERDEN NEDEN HOŞLANIYOR?

Nörobilim araştırmaları, tanıdık bir şarkıyı dinlemenin beynin ödül sistemini harekete geçirdiğini ortaya koyuyor. McGill Üniversitesi’nin çalışmasına göre sevilen bir şarkı dopamin salgısını artırırken, tekrarlandığında bu döngü daha da güçleniyor. Bu nedenle tanıdık melodiler, beyni güven ve rahatlık alanına çekiyor.

Uzmanlar buna “anticipatory pleasure” yani beklentisel haz adını veriyor. Şarkının nereye gideceğini, nakaratın ne zaman geleceğini bilmek beyinde küçük ama güçlü bir tatmin yaratıyor. Bu nedenle aynı şarkıyı peş peşe dinlemek, duygusal denge sağlayan doğal bir sakinleşme yöntemi hâline geliyor.

DUYGULARI DÜZENLEMENİN BİLİNÇSİZ BİR YOLU MU?

Psikoloji araştırmaları, insanların aynı şarkıyı tekrar dinleyerek kendi duygularıyla rezonans kurduğunu gösteriyor. Columbia Üniversitesi’nin yaptığı çalışmada katılımcıların yüzde 67’si tekrarlanan müziğin “duyguları yatıştırdığını” ve “olumsuz duyguları kontrol etmeyi kolaylaştırdığını” belirtti.

Bu eğilim özellikle stres, kaygı veya belirsizlik dönemlerinde sıkça görülüyor. Uzmanlar bunun bir tür “duygusal kendi kendini düzenleme” olduğunu vurguluyor. Rahatlama ihtiyacı, belirsizlikten kaçma, hatıralarla bağ kurma ve kendini güvende hissetme arzusu, bu davranışın başlıca psikolojik sebepleri arasında yer alıyor.

KİMLİK, HATIRA VE YARATICILIKLA BAĞLANTISI DÜŞÜNDÜĞÜNÜZDEN DAHA GÜÇLÜ

Müziğin hafıza merkezleriyle ilişkisi uzun zamandır biliniyor. Yale Üniversitesi’nden psikologlar, müziğin “otobiyografik hafıza”yı tetiklediğini; yani belirli bir dönem, kişi veya duyguyu yeniden canlandırdığını ortaya koydu. Bu yüzden ayrılık, yeni ilişki, taşınma, üniversite yılları veya büyük başarılar gibi yoğun dönemlerde insanlar belirli bir şarkıya duygusal olarak bağlanıyor.

Michigan State Üniversitesi’nin araştırması ise tekrar eden melodilerin yaratıcılığı artırdığını gösteriyor. Tanıdık müzikler bilişsel yük oluşturmadığı için beyin aynı anda başka bir işlem yapmaya daha açık hâle geliyor. Bu nedenle birçok kişi çalışırken, yazı yazarken, tasarım yaparken veya yürüyüşte aynı şarkıyı döngüye almayı tercih ediyor.

PSİKOLOGLARA GÖRE KİŞİLİKLE İLGİLİ İPUÇLARI TAŞIYOR

Uzmanlar aynı şarkıyı tekrar tekrar dinlemenin bazı kişilik özellikleriyle ilişkili olabileceğini söylüyor. Duygusal zekâsı yüksek bireyler müziği duygu düzenleme aracı olarak kullanırken, içe dönük kişiler tanıdık melodilerle güven hissi yaratıyor. Analitik bireyler şarkıdaki tekrar eden yapıları severken, yaratıcı insanlar döngüye alınmış müzikle odaklanmayı kolaylaştırıyor.