Yargıtay: Prim fazla mesai yerine sayılamaz
Milyonlarca çalışanı ilgilendiren fazla mesai ödeme kararı Yargıtay 22. Hukuk Dairesinden geldi. Yüksek mahkeme, prim ödemelerinin fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti yerine geçtiğinin kabul edilemeyeceğine hükmetti.
Milyonlarca çalışanı ilgilendiren fazla mesai ödeme kararı
Yargıtay 22. Hukuk Dairesinden geldi. Yüksek mahkeme, prim
ödemelerinin fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel
tatil ücreti yerine geçtiğinin kabul edilemeyeceğine hükmetti.
Ankara'da özel bir güvenlik şirketinde günde saat 08.30 - 22.00
arası 'kıdemli güvenlik danışmanı' olarak çalışan genç, fazla mesai
ücretlerinin ödenmediği gerekçesiyle iş akdini haklı olarak
feshetti. Ankara 19. İş Mahkemesi'ne alacak davası açan işçi; hafta
tatili kullandırılmadığını, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde
çalıştırıldığını, talep etmesine rağmen bu çalışmaları karşılığı
ücretlerinin ödenmediğini öne sürdü. Davacı işçi, iş sözleşmesinin
haklı sebeple sona erdirdiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile
fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil
alacaklarının tahsilini talep etti. Mahkemede savunma yapan davalı
patron, davacının satış hedeflerine göre prim aldığını, çalışmanın
iş yeri dışında (sahada) randevu sistemi ile gerçekleştirildiğini,
randevu saatlerini davacının ayarladığını, fazla çalışma
yapmadığını iddia etti. Davalı işveren; davacının kendi çalışma
saatlerini kendisinin belirlediğini, fazla çalışma yapmış olsa dahi
ödenen primler ile fazla çalışma ücretinin karşılandığını, ulusal
bayram ve genel tatil günleri çalışma olmadığını belirterek davanın
reddini savundu.
Mahkeme, davacının ödenmeyen ücretinin bulunmadığına hükmetti.
Serbest zamanlı olarak sahada çalışmasını sürdüren davacının hafta
tatili ücreti alacağı, fazla mesai ücreti alacağı ile ulusal bayram
ve genel tatil ücreti alacağına hak kazanmadığına karar verdi.
Mahkeme kararında, "Bir an için bunlara hak kazandığı
düşünülse dahi davacıya ödenen primlerin hafta tatili ücreti
alacağı, fazla mesai ücreti alacağı ile ulusal bayram ve genel
tatil ücreti alacağını fazlasıyla karşıladığı, bu bağlamda
davacının haklı sebep olmaksızın iş sözleşmesini feshettiği
gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir"
denildi.
Mahkeme kararıyla şok olan davacı işçi, Yargıtay'ın kapısını çaldı.
Dava dosyasını yeniden inceleyen Yargıtay 22. Hukuk Dairesi
'içtihat metni' özelliğinde emsâl bir karara imza attı. Daire,
işçinin mal veya hizmet üretiminde daha istekli hale gelmesi ve
başarısının artması için işverence ödül niteliğinde verilen ek
ödemenin prim olarak adlandırıldığına dikkat çekti. Kararda, primin
gayesinin işçinin daha verimli çalışmaya özendirilmesi olduğu
hatırlatıldı. Pirimin kişiye mahsus olması sebebiyle ikramiyeden
farklı olarak prim ödemelerinin genel bir nitelik taşıması
gerekmediği vurgulandı. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçinin
de bu iddiasını ispatla yükümlü olduğuna dikkat çekilen kararda,
"İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye
kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun
sahteliği ileri sürülüp ispatlanmadıkça, imzalı bordroda görünen
fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır. Fazla çalışmanın
ispatı konusunda iş yeri kayıtları, özellikle iş yerine giriş
çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları, delil
niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle
ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları şahit
beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe
bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir.
İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla
çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır. İmzalı ücret bordrolarında
fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından
gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün
değildir" denildi.
Güvenlik danışmanı olarak sabit ücret ve primle çalışan davacının
aldığı primlerin fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve
genel tatil ücretlerini fazlasıyla karşıladığı gerekçesiyle
davacının söz konusu taleplerinin reddine karar verildiği dile
getirildi. Kararda şu ifadelere yer verildi:
"Ne var ki, prim ve fazla çalışmalar birbirinden farklı
kavramlardır. Davacının aldığı satış primi yaptığı satışlara bağlı
olarak davacıya yapılan bir ödeme olup esas itibariyle çalışanı
özendirme ve ödüllendirme amacına matuf ek ücret niteliğindedir.
Fazla çalışmalar karşılığı yapılan ödemeler ise bizatihi ücretin
kendisidir. Fazla çalışma yapılsın veya yapılmasın, iş yeri
uygulaması gereği şartlar oluştuğunda prim ödemesine hak
kazanıldığı nazara alındığında, prim ödemesinin, fazla çalışma,
hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücretleri yerine
geçtiği kabul edilerek, söz konusu taleplerin reddi yerinde
olmamıştır. Mahkemece, tanık beyanları alınarak varsa fazla
çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatillerde
çalışma, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde
tüm taleplerin reddedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Temyiz olunan hükmün, bozulmasına oy birliğiyle karar
verildi."
(Süleyman Aydın/İHA)