Terörle mücadeleye ödüllü ‘çözüm’
Terörle Mücadele Yasası’nda yer alan ancak daha önce uygulanmayan “para ödülü” düzenlemesi yaşama geçirildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Çözüm sürecinin
buzdolabında" olduğuna yönelik açıklaması ve yaşanan son terör
olaylarının ardından hükümet 2006'dan bu yana Terörle Mücadele
Yasası'nda yer alan ancak daha önce uygulanmayan "para ödülü"
düzenlemesini dün Resmi gazete'de yayımlanan yönetmelikle yaşama
geçirdi.
Milli Güvenlik Kurulu'nda 2006'da alınan kararlar doğrultusunda
Terörle Mücadele Kanunu'nda bir dizi ağırlaştırıcı düzenleme
yapılırken "ödüllendirme" yöntemi de gündeme gelmişti. O dönemde
yasanın 19. maddesi, "İşlenişine iştirak etmemiş olmak koşuluyla bu
kanun kapsamına giren suç faillerinin yakalanabilmesine yardımcı
olanlara veya yerlerini yahut kimliklerini bildirenlere para ödülü
verilir. Ödülün miktar, usûl ve esasları İçişleri Bakanlığı'nca
çıkarılacak yönetmelikte belirtilir" şeklinde düzenlendi. O
yönetmelik 9 yıl boyunca çıkarılmadı.
‘İhbar et, ödülünü al'
Kulislerde, 9 yıldır yönetmeliğin çıkartılmaması, o dönemde sonuç
alıcı olmayacağı, kötüye kullanılabileceği yönündeki karşı
görüşlere ve sonradan çözüm sürecinin başlamasıyla gelişen
çatışmasızlık ortamına bağlanıyor. Ancak geliştirilen yeni konsept,
Türkiye'yi daha önce sadece filmlerden tanıdığı "ihbar et, ödül al"
sistemiyle dün itibariyle tanıştırdı. Bir farkla; Filmlerde
aranılan isimlerin başına ödül konulurken, yönetmelikte, ihbarcıdan
ya ismi bilinen örgüt liderleri ve üyelerinin yakalanması, ya
bunların isimlerinin açığa çıkarılması, ya suçun aydınlatılması ya
da failin yerinin bildirilmesi gibi şartlar aranıyor.
11 maddeden oluşan yönetmelikte, düzenlemenin Terörle Mücadele
Yasası uyarınca hazırlandığı belirtiliyor. Yasadaki tanım
yönetmeliğin ilk maddesinde tekrarlanarak, yönetmeliğin kapsamı,
"Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçların faillerinin
yakalanmasında etkinliği artırmak için, işlenişine iştirak etmemiş
olmak koşuluyla 3713 sayılı Kanun kapsamına giren suç faillerinin
yakalanmasına yardımcı olanlara veya yerlerini yahut kimliklerini
bildirenlere verilecek para ödülünün miktar, usûl ve esaslarını
düzenlemektir" şeklinde belirlendi.
Hangi suçlarda geçerli?
Ödül yönetmeliğine ilk bakışta, terör örgütlerinin önemli
isimlerinin ve üyelerinin yakalanmasına yardımcı olanlara ödül
verileceği anlaşılsa da kapsamın "Terörle Mücadele Kanunu kapsamına
giren suçlar" olarak belirlenmesi, çerçeveyi oldukça
genişletiyor.
Bu durumda ödül kapsamına örgütlerin lider kadroları da üyeleri de
sempatizanları da girebiliyor. Hatta eylemlerde yüzlerini
kapattıkları, taş attıkları için terör suçundan davalara hedef
olan, gözaltına alınan, tutuklanan kişiler de kapsamın içinde
kalıyor. Yönetmeliğe göre, kurulacak ödül komisyonu, Terörle
Mücadele Yasası kapsamında kalan suçları işleyen failleri
yakalatanlara verilecek ödül miktarını belirleyecek. Komisyon,
İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı'nın başkanlığında, Emniyet
Genel Müdürü ile Jandarma Genel Komutanı'nın belirleyeceği üçer üye
ile toplam 7 üyeden oluşacak ve İçişleri Bakanı onayıyla çalışmaya
başlayacak. Üyeler, terörle mücadele birimlerinde görev almış üst
düzey yöneticiler arasından belirlenecek.
Komisyonun toplantıları, başkanın belirleyeceği gün ve yerde
yapılacak. Salt çoğunlukla toplanabilecek komisyonda kararlar oy
çokluğu ile alınacak ve İçişleri Bakanı'nın onayıyla yürürlüğe
girebilecek.
Komisyon, il emniyet müdürlüklerinden gelen dosyaları karara
bağlayarak, ödüllendirilecek kişileri belirleyecek. Sekreterya
görevi ise Emniyet Genel Müdürlüğü'nde olacak.
Yönetmelikte ödül verilecek kişiler ise "yardımcı olan" olarak
adlandırılıyor.
Yönetmelikte, "yardımcı olan", "suç faillerinin yakalanabilmesine
yardımcı olanları veya yerlerini yahut kimliklerini bildirenleri
ifade eder" deniliyor.
Koruculara da ödül var
Ödül komisyonu, "yardımcı olan" kişilerde ödül vermek için belli
şartlar da arıyor.
Buna göre, aydınlatılacak suçun Terörle Mücadele Yasası kapsamında
olması, bilginin suçun aydınlatılması ya da failin belirlenmesine
yardımcı olacak niteliği taşıması şart. Ancak askeri personel,
polis, terörle mücadelede görevli kamu personeli yönetmelik
kapsamında değil. Bu görevleri yapanlar, meslekleri gereği terörle
mücadele ediyor sayıldıklarından ödül alamayacak.
Daha önce terörle mücadelede görev alan istihbarat ve kolluk
görevlilerinin temin ettiği bilgiler ödüllendirilmeyecek.
Ödüllendirme için ödüllendirilecek kişinin bizzat talepte bulunması
gerekecek. Bu talep başvurunun yapılacağı kurum tarafından tutanağa
bağlanacak ve il emniyet müdürlüklerine gönderilecek. Ödül
verilmesi için Türk vatandaşı şartı aranmayacak.
Devletten yine bu amaçla maaş alan korucular ise istisnaların
dışında tutuldu.
Korucular, yönetmelikteki şartlara uygun biçimde suçu aydınlatır ya
da faili bildirirse komisyon tarafından ödüllendirilecek.
Kılıçdaroğlu: Bunlar Türkiye'yi okuyamamış
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, NTV'de yaptığı açıklamada
ihbar yönetmeliğine tepkisini şu sözlerle dile getirdi:
"Bu ihbarla falan çözülecek bir olay değil, olayın büyüklüğünü
kavrayamamışlar. Muhbire para verecek de sorun çözülecek... Bu
sorunu böyle çözeceklerini düşünüyorlarsa bunlar daha Türkiye'yi
okuyamamışlar. 13 yılda Türkiye'nin gerçeklerini çözememişler. Emin
olun bazen geceleri rahat uyuyamıyorum. Bu kadar ağır sorunlar
varken getirdikleri çözümlere bak."
Lider kadrosu 4 milyon lira
Ödülün miktarını belirleme yetkisi ödül komisyonunda olacak.
Komisyon, sağlanacak bilgiye, aydınlatılan suça veya ihbar edilecek
failin önemine göre miktarı belirleyecek. Miktarın üst sınırı ise
200 bin TL'yi aşamayacak.
Ancak ihbar edilen failin örgütün üst düzey yöneticisi olması,
aydınlatılacak suçun toplumda oluşturduğu infial ve etki de dikkate
alınarak, ödül komisyonunun önerisi, İçişleri Bakanı'nın onayıyla
ödül miktarı 20 kat, yani 4 milyon TL'ye kadar artırılabilecek.
Abdullah Öcalan gibi bir ismi yakalatan 4 milyon TL'ye kadar ödül
alacak. Suç sayılmış eyleme katılanı ihbar eden komisyonun
belirleyeceği miktarı alacak. Parasal sınırlar her takvim yılı
başında Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca artırılacak.
Aynı şahıs, birden fazla suçun aydınlatılmasını ya da birden fazla
failin yakalanmasına yardımcı olursa her suç ve her fail için ödül
miktarı ayrı ayrı belirlenebilecek.
Ödüllendirmeler için İçişleri Bakanlığı bütçesine ödenek konulacak.
Ödemeyi ise bakan onayından sonra ilgili valilik yapacak.
Kimliği gizli tutulacak
Ödül verilecek kişilerin kimliği ise hiçbir şekilde açıklanmayacak.
Yönetmeliğin nasıl uygulandığı, yapılan iş ve işlemler ise tamamen
gizli nitelikte sayılıyor. Gizliliğe uymayanlar için cezai işlem
öngörülüyor.
Gizlilik kalkanı, yönetmelik uyarınca kimin ödüllendirildiğini,
hangi operasyonların yapıldığını, kimlerin yakalandığını bilmeyi
olanaksız hale getiriyor.
Ve anlaşılıyor ki telefon dolandırıcılarının "Örgüt paranıza el
koydu, hesabınızdan para çekip çöpe bırakın" yöntemlerine bile
"aşırı hassas" davranarak kanan Türkiye'nin önünde yeni,
tartışılacak uygulamaların yaşanacağı bir dönem başlıyor. (Göçer
Tahincioğlu/ Milliyet)