Sümela Manastırı’nı ABD askerleri yağmalamış
Trabzon'da 1950'li yıllarda görev yapan ABD'li NATO askerlerinin Sümela Manastırı'nı yağmaladığı, manastırın paha biçilemez oyma kapısı başta olmak üzere bir çok tarihi eseri yurt dışına kaçırdıkları iddia edildi.
Trabzon'da 1950'li yıllarda görev yapan ABD'li NATO askerlerinin
Sümela Manastırı'nı yağmaladığı, manastırın paha biçilemez oyma
kapısı başta olmak üzere bir çok tarihi eseri yurt dışına
kaçırdıkları iddia edildi.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi
(KTÜ) Uluslararası İlişkiler Bölümü Siyasi Tarih Anabilim Dalı
Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Köse, Sümela Manastırı'nın gerek
mimari, gerekse fresklerinin tarihsel özelliği bakımından paha
biçilemez bir yapıya sahip olduğunu hatırlattı.
"SÜSLÜ ÜZÜM ASMALAR ŞEKLİNDEKİ OYMA AHŞAP KAPISI ŞU AN
ABD'DE BİR MÜZEDEDİR"
Manastırın 50 yıla yakın boş ve sahipsiz bir dönemi bulunduğunu,
yağmalamaların da o dönemlerde yaşandığını kaydeden Köse,
"Osmanlı devleti yıkılıncaya kadar yani 1922 yılına kadarki
dönemde manastırlar, ayakta kalmış ve Ortaçağ kültürünü Ortaçağ'dan
kalma geleneği devam ettirmişlerdir. Şu an dünyada Ortodoks
manastırı tek yerde bulunuyor; Yunanistan'ın Atos yada Aydanos Dağı
bölgesinde. 13'e yakın Ortaçağ şartlarında yaşayan manastır hala
burada bulunmaktadır. Sümela Manastırı bu anlamda hem yapı olarak
hem de mimarisi olarak gerekse de fresklerinin tarihsel özelliği
olarak paha biçilemez bir yapıdır. Sümela Manastırı'nın 50 yıla
yakın boş dönemi vardır. 1922 yılında başlayıp 1926 yılında biten
nüfus mübadelesinden itibaren yaklaşık 1970'li yıllara kadar yani
50 yıla yakın manastır boş ve sahipsizdi. Bu dönemde Sümela
Manastırı'ndaki tarihi eserlerin büyük bir kısmı yağmalanmıştır.
Trabzon'da 1950'li yıllarda görev yapan ABD'li NATO askerlerinin
Sümela Manastırı'na altı yüksek kamyonlarla çıkarak malzeme
çıkardığını biliyoruz. Bölgedeki yaşlı insanlarla yaptığımız
söyleşilerde bize bunu o günleri yaşayan insanlar anlattılar.
Sözlü, kültürü yazıya geçirme çalışmalarımızda zaten bunlar da
yayımlandı. Örneğin Sümela Manastırı'ndaki süslü üzüm asmalar
şeklindeki oyma ahşap kapısı şu an ABD'de bir müzededir. Bazı
eserleri İngiltere'deki müzededir. Manastırda bulunan el yazması
kitaplarının bir bölümü Ankara'da medeniyetler müzesindedir en
azından onlar kurtarılabilmiştir" dedi.
Sümela'nın yağmalardan sonra korunmasının ve günümüze kadar
ulaştırılmasının büyük bir kazanç olduğunu kaydeden Köse,
"Tarih olarak, yapı olarak ve fresk özellikleri olarak
Kapadokya'ya Anadolu kültürü mirasını tamamladığı için Sümela
Manastırı özel bir yere sahiptir. Bu şekilde bu kadar korunması
bile büyük bir kazançtır. Ancak bundan sonra dikkat edilmesi özen
gösterilmesi gerekir" diye konuştu.
(Bekir Koca - Ozan Köse/İHA)