Çocuklarınız bu hareketleri yapıyorsa dikkat
Uzman Klinik Psikolog Pelin Su Uzun, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) konusunda ebeveynleri uyardı.
Uzman Klinik Psikolog Pelin Su Uzun, dikkat eksikliği ve
hiperaktivite bozukluğu (DEHB) konusunda ebeveynleri uyardı.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun esasen başlıca 3
alanda bozulmayı içerdiğini dile getiren Psikolog Pelin Su Uzun,
"Dikkat eksikliği, Hiperaktivite ve Dürtüsellik. Dikkat
eksikliği belirtilerine bakacak olursak; sıklıkla detaylara
dikkatini veremez ya da okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer
aktivitelerinde dikkatsizce hatalar yapar. Sıklıkla oyun ya da
etkinliklerde dikkatini sürdürmekte zorlanır. Sıklıkla yönergeleri
takip etmez ve okul ödevlerini, görevlerini bitiremez. Sıklıkla
doğrudan onunla konuşulduğunda dinlemiyormuş gibidir. Görev ve
aktiviteleri organize etmekte zorlanır. Sürekli zihinsel gayret
sarf edilmesi gereken konulardan sürekli kaçınır, bunları sevmez ya
da bunları yapmaya isteksizdir( örneğin okul ya da ev ödevleri)
Görevler ve aktiviteler için gerekli olan araçları sıklıkla
kaybeder( örneğin oyuncaklar, ödevler, kalemler, kitaplar ya da
araçlar) .Sıklıkla dış uyaranlar tarafından dikkati kolayca
dağılır. Sıklıkla günlük aktivitelerinde unutkandır. Bu
belirtilerin 6 ya da daha fazlasının, 6 aydan uzun sürmesi,
gelişimsel düzeyiyle uyumsuz olması gerekmektedir"
dedi.
Hiperaktivite belirtilerini "Sıklıkla kıpır kıpırdır.
Sıklıkla oturmasının beklendiği sınıf ya da diğer ortamlarda
sürekli kalkar. Uygun olmayan ortamlarda sıklıkla aşırı bir şekilde
koşar ya da tırmanır. Sıklıkla sessiz oyun oynamakta zorlanır.
Sıklıkla hareket halindedir ve ‘motor takmış gibi'dir. Sıklıkla çok
konuşur. Dürtüsellik Sıklıkla sorular tamamlanmadan yanıt verir.
Sırasını beklemekte güçlük çeker. Sıklıkla diğerlerini keser veya
araya girer (örneğin konuşmalara ya da oyunlara dalar)"
şeklinde değerlendiren Psikolog Pelin Su Uzun, "Bozukluğun
3 tipi vardır: Birleşik tip dikkat eksikliği hiperaktivite
bozukluğu ( Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik
belirtileri vardır). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ;
dikkat eksikliğinin ön planda olduğu tip, Dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğu, hiperaktivite/dürtüselliğin ön planda
olduğu tip. Yaygınlık %5-10, Yetişkinlerde %4, Erkeklerde kızlardan
3 kat fazladır. Tanı koymada en önemli konu klinik
değerlendirmedir. Yani aileden alınan bilgi çok önemlidir. Okul
bilgisi her zaman öğrenilmelidir. Tanı koyduracak laboratuvar testi
yoktur. Tahliller daha çok başka tanıları dışlamak için
istenmektedir. Nedenleri çok karmaşıktır. Tek bir neden
tanımlanmamıştır. Genetik faktörler çok önemlidir. Genetik ve
çevresel faktörler birlikte etkileşim içindedirler. Başka
bozukluklarla birlikte bulunma olasılığı yüksektir. Bu durumda
işler zorlaşabilmektedir. Zıtlaşma bozukluğu, davranım bozukluğu,
tik bozuklukları, kaygı bozuklukları, duygudurum bozuklukları,
özgül öğrenme güçlüğü ile beraber bulunabilir. Zeka ile ilişkisi
yoktur. Her zeka düzeyindeki çocukta görülebilir. Çok zeki olduğu
için bir çocuğun hareketli olması görüşü doğru değildir. Kesinlikle
tedavi edilmesi gerekmektedir. Tedavi edilmeyen olgular en başta
istenilen okul başarısını gösterememekte yani çocuğun gerçek
kapasitesi ortaya çıkmamaktadır. Bu durumda okul sorunları, liseyi
bile bitirememe, özgüven kaybı, kaygılar, depresyon eklenmekte ve
durum daha karmaşık bir hale gelebilmektedir. Bazı tedavi edilmeyen
olgularda suça karışma, madde kullanımı, kişilik bozuklukları
gelişebilmektedir. Tedavide hekim; aile, çocuk ve öğretmen
arasındaki işbirliği çok önemlidir. Her DEHB olgusu kendine özgü
özelliklere sahiptir. Bu nedenle her olgu ayrı bir değerlendirme ve
yaklaşıma ihtiyaç duyar. Tedaviden yararlanma da her olguda
birbirinden farklıdır. Tedavide ilk seçenek ilaç tedavisidir. Ancak
çoğu zaman ek psikososyal tedaviler birlikte kullanılır"
diye konuştu.
Dikkat eksikliği ön plandaysa dikkatin kolayca dağıldığını anlatan
Psikolog Pelin Su Uzun, "Belirli bir işe ya da oyuna uzun
süre dikkatini vermekte zorlanır. Basit hatalar yapar. Yoğun
zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınır. (ev ödevi, okul
aktiviteleri gibi) Etkinlikler için gereken eşyaları kaybeder.
Günlük etkinliklerde unutkandır" dedi.
Psikolog Pelin Su Uzun, DEHB konusunda ailelere şu önerilerde
bulundu: "Sorunu çözebilmek için öncelikle sorunun
varlığını kabullenin. Çocuğunuza karşı aşırı otoriter veya aşırı
hoşgörülü davranmayın. Çocuğunuzun günlük yaşantısındaki
aktiviteleri (kahvaltı, oyun, yemek, uyku saatleri gibi) mutlaka
planlayın.Aşırı kalabalık ortamlardan mümkün olduğunca uzak tutun.
Asla şiddet uygulamayın. Çocuğunuzla göz iletişimini sık kullanın.
Talimatlarınızı ve isteklerinizi kısa cümlelerle ifade edin. Aynı
anda birden fazla şey istemeyin. Olumlu davranışlarını mutlaka
pekiştirin. Çocuğunuzun doktoru ve öğretmeni ile mutlaka işbirliği
içerisinde olun. Çocuğunuzu sportif faaliyetlere
yönlendirin"