Bu yıl ithal ceviz mi yiyeceğiz ?
Kastamonu Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, Türkiye genelinde yaşanan soğuk hava ve don olayının ceviz ağaçlarını olumsuz yönde etkilediğini söyledi.
Kastamonu Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Öğretim
Üyesi Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, Türkiye genelinde yaşanan soğuk
hava ve don olayının ceviz ağaçlarını olumsuz yönde etkilediğini
söyledi.
Türkiye genelinde 30 Mart gecesi etkili olan don olayı ve daha
sonrasında da yaşanan soğuk hava nedeniyle ceviz ağaçları soğuktan
etkilendi. Özellikle Karadeniz Bölgesinde etkili olan soğuk hava,
fındık ve ceviz başta olmak üzere çeşitli meyve ağaçlarını olumsuz
yönde etkiledi. Dünyada ceviz üretiminde 4'üncü sırada bulunan
Türkiye'de, bu yıl yaşanan don olayı ve soğuk hava nedeniyle ceviz
üretiminde bir düşüş bekleniyor.
Türkiye'de ceviz konusunda birçok kitabı ve çalışması bulunan Van
Yüzüncü Yıl Üniversitesi eski Rektörü ve Kastamonu Üniversitesi
Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seyit
Mehmet Şen, cevizin genellikle Nisan ayının son günlerinde oluşmaya
başladığını belirterek, bu yıl ise havaların mevsim normalleri
üzerinde sıcak gitmesinden dolayı Mart ayı içerisinde çiçeklenmeye
başladığını kaydetti. Şen, "Cevizin erken çiçeklenmesinin
sebebi, bu yıl kış çok ağır geçmedi. Kış çok ağır geçmeyince
bitkiler erkenden uyandılar. Cevizin yanı sıra, normalde elmalar
soğuktan zarar görmezler. Fakat elmalar bile bu sefer soğuktan
zarar gördü" dedi.
Türkiye'nin birçok yerinde ceviz ağaçları ile birlikte çeşitli
meyvelerinde soğuk hava ve dondan etkilendiğine dikkat çeken Prof.
Dr. Şen, "Türkiye'de olduğu gibi Kastamonu'nun bazı
ilçelerinde de ve çeşitli vadilerde ağaçları don vurdu. En fazla da
Karadeniz Bölgesi soğuktan etkilendi" diye konuştu.
Ceviz üretiminin Türkiye'de çok geniş bir coğrafyaya yayıldığını
aktaran Şen, bu kapsamda en fazla don ve soğuk havadan ceviz
ağaçlarının etkilendiğini belirterek, "Buda cevizde
fiyatları etkileyecek. Soframıza don ve soğuk havanın etkisi
olacaktır" şeklinde konuştu.
"CEVİZ ÜRETİMİNDE BU YIL BİR DÜŞÜŞ BEKLİYORUZ"
Türkiye'de yaklaşık 190 bin ton civarında ceviz üretildiğini
vurgulayan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi eski Rektörü Prof. Dr.
Seyit Mehmet Şen, "Fındık gibi cevizin tam olarak kayıtı
tutulamıyor. Yani bir kayısı gibi cevizin rekoltesi belirlenemiyor.
Çünkü ceviz üretiminde kapama bahçeleri azdır. Kapama meyve
bahçeleri artık son yıllarda ülkemizde gelişiyor. Ayrıca ceviz
üretimine bu kapama meyve bahçelerinin de henüz katkısı olmadı. Bu
yüzdende ceviz ağaçları sıralı bir şekilde değil, dağınık şekilde
geniş bir coğrafyada yetiştiği için rekoltesi tam olarak
belirlenemiyor" ifadelerini kullandı.
Bu yüzden Türkiye genelinde tam olarak ceviz ağaçlarının ne kadar
etkilendiğinin henüz belirlenemediğini aktaran Prof. Dr. Şen,
şunları söyledi: "Bir vadiyi don ve soğuk vurur, fakat
diğer vadiyi etkilemez. Ama şimdiye kadar yaptığımız tespit ve
incelemelerde ceviz ağaçlarının etkilendiğini görebiliyoruz. Bu
yüzden ceviz üretiminde bir düşüş mutlaka bekliyoruz"
Türkiye'de ceviz ağaçlarının geniş bir coğrafyaya yayıldığını ve bu
yüzden don olayının çok fazla yerde görüldüğünü vurgulayan Şen,
"Don ve soğuk havadan birçok illerimiz etkilendi. Fakat
yüksek kısımlardaki araziler değil de, sadece vadileri vurdu.
Ağaçların ise, daha önceden açan veya gelişmekte olan kısımlarını
vurdu. Bu yüzden yükseklerde henüz ağaçlarda çiçekler
açmamıştı" diye konuştu.
"TÜRKİYE'NİN CEVİZ İTHALATI BU YIL ARTACAK"
Don ve soğuk hava nedeniyle Türkiye'de ceviz üretiminde düşüş
beklediklerini anlatan Kastamonu Üniversitesi Mühendislik ve
Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, bu
yüzden Türkiye'nin ceviz ithalatının bu yıl içerisinde artacağını
ifade ederek, şunları kaydetti: "Biz, yurtdışından yılda
yaklaşık 50 bin ton civarında ceviz alıyoruz. Birde ülkemize gayri
resmi yani kaçak yollardan ceviz giriyor. Bu yüzden yurtdışından
ülkemize daha fazla ceviz girişi olacak. Yani 50 bin ton değil de,
bu rakamın 70 bin ton civarında olacağını tahmin
ediyoruz"
Türk insanın cevizi sevdiğini ve fazla tükettiğini belirten Şen,
"Cevizle beslenmek iyi bir beslenme yoludur. Ceviz,
geleceğin meyvesidir" dedi.
"TÜRKİYE, ABD'NİN 5 KATI DAHA FAZLA CEVİZ
TÜKETİYOR"
Dünyada yaklaşık 3 milyon ton civarında ceviz üretildiğini ifade
eden Şen, şunları kaydetti: "Bu yüzden ceviz üretimi fındık
üretiminden çok daha fazladır. Fındıkta dünyada birinciyiz ama
ceviz üretimimiz fındık üretiminden çok fazladır. Fındığın tüm
üretimi dünyada 1 milyon ton civarındadır, cevizin üretimi ise 3
milyon tondan fazladır. Dünyada ceviz üretimin yarısından fazlasını
Çin üretiyor. Daha sonra ABD ve İran 500 bin ton civarında ceviz
üretiyor. Türkiye ise, açık arayla 190 bin ton ceviz üretimiyle
dördüncü sırada yer alır. Fakat, Türkiye'de ceviz üretimi yakın bir
zamana kadar İran ile aynıydı. Ülkemiz, 1970'lere kadar cevizde
birinciydik. ABD, yıllık 430 bin ton civarında ceviz üretirken
Türkiye'de 190 bin ton üretiyor. Türkiye'den sonra gelen Ukrayna'da
da 50-60 bin ton civarında ceviz üretiyor. Türkiye, dünyanın en
eski ceviz üreticilerinden birisidir. Fakat Türkiye'ye aşı olayı
1970'li yıllarda gelmiştir. Bu zamana kadar standart üretimimiz
vardı. Bu tarihten sonra modern üretim dediğimiz aşılı fidan
üretimine geçti. Zaten aşısız bitkiyle modern üretim
olmaz"
Şen, Türkiye'de yaklaşık 2 milyon civarında aşılı ceviz fidanı
üretiminin olduğunu kaydetti.
"SATMAK İÇİN DEĞİL, TÜKETMEK İÇİN ÜRETİYORUZ"
Türkiye'nin cevizi satmak için değil, tüketmek için ürettiğine
dikkat çeken Şen, Türkiye'nin 190 bin ton civarında ceviz
üretmesine rağmen bu rakamın gayri resmi rakamlarda eklendiğinde
260 bin tonu bulduğunu söyleyerek, "Yani Türkiye, 250-300
milyonluk bir ABD'nin yediği kadar ceviz tüketiyor. ABD,
Türkiye'den fazla ceviz üretiyor fakat bu ürettikleri cevizin
neredeyse yarısından fazlasını dışarıya satıyor. Dünya dış ceviz
ticaretinin yüzde 50'sini ABD karşılıyor. ABD, günlük bir kişiye
28-30 gram civarında ceviz tüketimini tavsiye eder, ama
Amerikalılar, kendileri bunu yapmaz. ABD, eğer günde 30 gram ceviz
tüketse yılda 8 milyon ceviz üretmesi gerekiyor. Dolayısıyla
ülkemizde ceviz güzel tüketiliyor. Buda Türk insanının sağlıklı
besleniyor anlamına geliyor demektir. Cevizsiz sağlıklı beslenme
zaten olmaz. Şimdi baktığımız zaman 80 milyon nüfusumuz var. 80
milyon nüfusun yılda 10 kilodan ceviz tükettiğini düşündüğümüzde
800 bin ton ceviz içi yapıyor. Buna aileyi de kattığımız zaman 1
milyon 600 bin ton kabuklu ceviz üretimi ediyor. Yani Türkiye,
ABD'den yaklaşık 5 katı fazla ceviz tüketiyor. ABD'nin şu anki
ürettiği cevizin 5 misli yani 5 ila 8 milyon ton civarında ceviz
üretmesi lazım ki ancak sağlıklı beslenebilsinler"
şeklinde konuştu.
"HAFTANIN 4 GÜNÜ MUTLAKA CEVİZ TÜKETİLMESİ
GEREKİYOR"
Bir insanın günlük 30 gram civarında ceviz tüketmesi gerektiğine
işaret eden Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, bunun da 3 ile 7 ceviz
arasında değiştiğini ifade ederek, şöyle devam etti:
"Cevizi mutlaka günlük tüketmeniz lazım. Yok, biz cevizi
günlük tüketemiyoruz diyorsanız hiç olmazsa yine haftada 4 defa
ceviz tüketilmesi gerekiyor"
Ceviz üreticilerine de seslenen Şen, don olayından etkilenmeyen
ceviz ağaçlarının üreticiler tarafından tespit edilerek gerekli
kişilere bildirilmesini istedi. Daha sonra bu ağaçlar üzerinde
yapılan incelemenin ardından belki de yeni bir çeşidin tespit
edilebileceğini anlatan Şen, bunun hem ülke ekonomisine hem de
vatandaşların kendi bütçelerine de büyük katkısının olacağını
kaydetti.
Ayrıca Şen, don olayının tarımın genel olarak bir gerçeği olduğunu
ve bu yüzden üreticilerin bu konulara biraz daha fazla dikkat
ederek, en az zararla atlatabileceğini sözlerine ekledi.
"TÜRKİYE'DE 29 CEVİZ ÇEŞİDİ BULUNUYOR"
20 ilçesini bulunan Kastamonu'da merkez dahil 18 ilçede ceviz
tarımının yapıldığını belirten Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü
Osman Yaman da, şunları kaydetti: "Şu anda 122 bin 500
meyve veren ceviz ağacımız bulunmaktadır. Toplam ağaç sayımız ise
189 bin'dir. Ortalama ağaç başına 38 kilogram ceviz almaktayız.
Toplam ceviz üretimimiz yılda 4 bin 650 tondur. Ülkemizde 29 ceviz
çeşidi tescil edilmiş durumda. Bunun üç adedi anaç şeklinde yani
tohum anaç şeklinde tescil edilmiştir. Ceviz konusunda Kastamonu'da
özel bir çalışma yapıyoruz. 2013 yılında 16-17 Eylül tarihlerinde
13. Ulusal Ceviz Çalıştayı toplantısını ilimizde yaptık. Malum,
Türkiye genelinde 30 Mart genelinde don olayı yaşadık. İlimizde
bundan etkilendi. Biz, buradan bir ders çıkartarak ceviz konusunda
ve diğer meyvelerde arkadaşlarımıza görevler verdik. Dedik ki,
sahayı inceleyelim. Geç açan, zarar görmeyenleri tespit edelim. Bu
tipleri burada çalışarak ülkemize çeşit kazandırmaya çalışalım. Bu
konuda şuanda tüm ilçelerimizde bir çalışması söz konusudur. Ceviz,
şu an itibariyle zarar gören var, zarar görmeyen var. Çünkü geç
açan çeşitlerinde yüksek kesimlerde cevizlerimiz zarar görmedi.
Malum ilimiz, 0 rakımdan ibarettir. 2 bin 500 rakıma kadar salip
yerlerimiz var"
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının kapalı meyve bahçelerine 10
dekar ve üzeri olmak kaydıyla destek verdiğini açıklayan Yaman,
"Standart çeşitlerini yaparsak dekara 100 lira, sertifikalı
fidanla yaparsak dekara 230 lira destek veriyor. Bu şekilde
bahçelerimiz var. Özellikle Tosya civarında yoğunlaştı. Bozkurt ve
Abana ilçelerimizde var. Bunların sayısını arttırmaya çalışıyoruz.
Ayrıca bu yıl ilimizde İl Özel İdaresi destekli ‘Üç TL'si Sizden,
Gerisi Bizden' kampanyasıyla bir proje yaptık. Burada Ekim ayı gibi
yaprağını döker dökmez cevizler, 10 bin aşılı cevizi dikmeyi
planlıyoruz ve çalışıyoruz" dedi.
Don ve soğuk havanın hissedildiği Kastamonu'nun merkeze bağlı Eşen
Köyünde Çiftçilik yapan ceviz üreticisi Şükrü Gedik ise,
"Ceviz ağacımız, 400-500 yıllık bir tarihi vardır. Soğuk
olduğundan dolayı ağaçların çiçeklerini yaktı. Yani ağacın
çiçeklerini döktü. Bu yüzden cevizde bu yıl bir düşüklük mutlaka
bekliyoruz" diye konuştu.
Diğer ceviz üreticisi Hüseyin Kibar da, 20 dönümlük bir araziye
ceviz dikeceğini belirterek, şöyle devam etti: "Ceviz
dikmek için oluşturduğu tarlaya Kastamonu'dan onay verdiler.
Projesi yapıldı. 12 bin lira civarında bir kredi desteği
sağladılar. Ya Tokat'tan yada Balıkesir'den ceviz fidanı alıp,
dikeceğiz. 20 dönüklük araziye yaklaşık 300 tane ceviz fidanını
dikeceğiz. Ayvalı Köyünden bir vatandaş tarlasına ceviz dikti, onda
gördük. Bende bu yüzden ceviz dikmeye karar verdim. Zaten
kendimizde eskiden beri ceviz üretiyoruz. Şu anda benim, yaklaşık
35-40 tane ceviz ağacım var. Şimdi ceviz her şeyden daha verimli
oluyor. Bu bakımdan buraya ceviz ağacı dikmeye karar verdik. Burası
tarlaydı, ekili araziydi, her yıl ekiyorduk, bu yılda buraya ceviz
dikmek için proje hazırladık ve ceviz dikeceğiz"
(İHA)