Avcılar depreme hazır mı?
Marmara Denizi’nde beklenen depremin İstanbul’a etkisi ile 1999 Gölcük depremi sonrası alınan önlemler yeniden gündemde. İstanbul'un 17 Ağustos 1999’daki depremden en çok etkilenen ilçesi olan Avcılar’ın depreme ne kadar hazır olduğunu Belediye Başkanı Turan Hançerli anlattı.
Kahramanmaraş merkezli 2 büyük deprem, olası Marmara depreminin etkilerini yeniden gündeme taşıdı. Bu depremde büyük yıkımın beklendiği İstanbul’da ilk akla gelen ilçelerin başında Avcılar geliyor.
1999 Gölcük depreminde 27 binanın yıkıldığı, 270 kişinin öldüğü
Avcılar depreme hazır mı? İlçeyle ilgili Milliyet gazetesinden
Çiğdem Yılmaz'ın sorularını yanıtlayan Avcılar Belediye Başkanı
Turan Hançerli şu ifadeleri kullandı:
Nasıl bir Avcılar teslim aldınız?
Bir kentin dayanıklı hale getirilmesi konusunda hiç kimsenin
karnesinin iyi olmadığını söyleyebilirim. Avcılar’da da çabalar
olmuş ancak herhangi bir mesafe katedilmemiş. Özellikle, 1999
depreminden sonra yapılan bazı uygulamalar var. “Deprem oldu, imarı
düşürelim” denilmiş. Ancak bunu yapı stoğunu dikkate almadan
yapmışlar. Katlar 5 kattan 3 kata inmiş. Bu yapılan boş bir
arazideki imar değişikliği değil, dolu arazide yapılan imar
değişikliği. İyilik yapılmak istenmiş ama yapılan şey sorunun ta
kendisi olmuş.
2019’da bir yol haritası belirledik. Bunu yaptığımızda Elazığ,
İzmir, İstanbul (5.8), Düzce ve Kahramanmaraş depremleri henüz
yaşanmamıştı. Ancak bilimin dediği bir gerçek var. Bilim
çerçevesinde belirlediğimiz yol haritasında 3 temel sorun tespit
ettik. Biri teknik sorunlar. Bunlar imar ve benzeri olan
sorunlardı. İki ekonomik finansal sorunlar ve 3 uzlaşma. Şunu
diyoruz, gerçek sorun gerçek çözüm. Sorun riskli yapı, çözüm
dayanıklı yapı ve dayanıklı şehirler inşa etmek. İmardaki
eksiklikler ve sorunlar için imar tadilatına ihtiyaç vardı. Bunun
adı müktesep hak yani geçmişte verilen imar hakkının bir şekilde
geri alınması bir problemdi ve bunun çözülmesi gerekiyordu. Bunu
çözmek için Avcılar Belediyesi olarak ben bir plan notu hazırladım
ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’ne taşıdım ve 8 ay eylem
yaptım. Sekiz aylık eylemin sonunda, Fatih ve Avcılar
belediyelerine müktesep haklar verildi.
Finansman sorunu nedir?
2012’de yürürlüğe giren 6306 Sayılı Kanun var. Bu kanun bazı
avantajlar sağlıyor. Diyor ki “Belediye kentsel dönüşümde harç
almayacak, faiz ya da kira desteğinden yararlanabilirsiniz.”
Bakanlıkla protokol yapmış 16 bankadan 2’si en çok kentsel dönüşüm
için kredi veren bankalar. Kolay kredi için İş Bankası ve Deniz
Bank ile protokol yaptık. Rekabetçi bir piyasa oluşturmak suretiyle
inşaat fiyatlarını neredeyse yarı yarıya indirdik. Müteahhitlerle
görüştük. 2020’de inşaat başladığında müteahhitler, birim metrekare
inşaat maliyetinin 3500 TL olduğunu söyledi. Araştırdık 1200 TL.
Müteahhitler itiraz etti sonra 1500 TL’de anlaştık. 120 metrekare
daire yerine 80 metrekare daire yapıldı. Türkiye’de yapısını kat
karşılığı değil de para vermek suretiyle yaptıranlar için KDV Turan
Hançerli’den önce yüzde 18, şimdi ise yüzde 1. Bunu Avcılar
Belediyesi olarak biz yaptık ve tüm Türkiye’ye de armağan ettik.
Sayın Cumhurbaşkanı kararnamesi oldu. Böylelikle finansmandan
destek sunmuş olduk.
Maliyet konusunda önerileriniz var mı?
Sıfır faize dayalı kentsel dönüşüm. Bu modelin hükümete hiçbir
zararı da olmayacak. Bakan Murat Kurum, 1.5 milyon konutun çok
riskli olduğunu ve acil yenilenmesi gerektiğini söylüyor. 1.5
milyon konutu yenilemek için kaynak var. Bankalar faizi veriyor.
Devletin, ilk yıl 5 milyar TL ayırması lazım. Bu para zaten aynı
yıl devlete geri dönüyor. Devlet zararlı değil aksine kârlı
çıkıyor. Özellikle ilk 5 yıl devletin cebine para giriyor. Özetle
bir maliyet problemi yok. Biz bunu bakanlığa sunduk, kabul
edilmedi. Ama depremden sonra Bakan Kurum bu dediklerimizin
yarısını yapmaya başladı.
‘Yeşilkent’in imar sorunu için çözüm
bekliyoruz’
Başkan Turan Hançerli, 1999 depremi sonrası yapılanlar ile ilgili
şu bilgileri verdi:
“Avcılar’da planlı alanlarda 11 bin 893 bina 1999 öncesi. 1999
öncesi yapılan bütün binalarımız riskli değil. Bu yapıların yüzde
50’sinin yenilenmesi gerekiyordu ve 1830’u yenilendi. Avcılar
Merkez, Ambarlı, Cihangir, Gümüşpala, Denizköşkler, Üniversite,
Mustafa Kemal Paşa ve Firuzköy mahallelerinde bu yenilemeler
gerçekleşti. Tahtakale ve Yeşilkent mahalleleri hariç. Tahtakale
Mahallesi’nde 40 yıllık imar sorunumuz çözüldü ve riskli binaların
çözümüne başlandı. Yeşilkent Mahallesi için bunun çözümünü
bekliyoruz. Buradaki yapıların hiçbiri ne ruhsatlı ne de
mühendislik izni alınarak yapılmış. 30 yıldır da çözülmeyen bir
imar problemi var ve önümüzdeki ay İBB Meclisi’nde çözümünü
umuyoruz. Geçtiği anda orada da dönüşümlerimiz başlayacak.”
Hasar tahminleri
İBB raporuna göre depremde Avcılar için hasar tahmini şöyle:
Çok ağır hasarlı bina: 233
Ağır hasarlı bina: 1261
Orta hasarlı bina: 5545
Hafif hasarlı bina: 9285
Avcılar
Resmi nüfus: 458 bin.
Bina sayısı: 27 bin 832
Dönüşüme giren bina sayısı: 1830
Arama kurtarma ekibi: 58 kişi
Sualtı arama ve kurtarma: 9 dalgıç
Toplanma alanı: 149
Toplanma alanı büyüklüğü: 1 milyon 241 bin 902 m2
‘Yeni bir ekosistem oluşturulmalı’
“6 Şubat’tan sonra ne değişti?” sorusuna da Başkan Hançerli şu
yanıtı verdi:
“Çalışıyorduk, çalışmaya devam ediyoruz. Afet sonrası kadar deprem
öncesi de çok önemli. Toplanma alanı yerine geçici barınma alanı
olarak kullanmak lazım. Bu alanlar sadece afet durumu için
kullanılacak yer olarak hazırlanırlarsa o gün geldiğinde
işlemezler. Bu alanların yaşayan farklı bir amaçla kullanılan afet
döneminde de dönüşen alanlar olması gerekiyor. ‘Stokla’ diyorlar
ama bunlar yönetilemez. Deprem olmuyor ve 10 yıl sonra bu çadırları
atıyorsunuz. Yaşayan ve kullanılan malzemelerin afet döneminde
kullanılması gerekiyor. Bizim vinçlerin, katoların hiçbiri afet
için değil ama farklı bir amaç için kullanılıyor, afet olduğunda da
oraya sevk ediliyor. Dolasıyla tüm ekosistemin bu mantıkla
oluşturulması ve kurulması lazım.”