5 bin yıl önce beyin ameliyatı
Samsun'da 1974 yılından bu yana yapılan İkiztepe kazılarında, bulunan kafataslarındaki ameliyat izleri, yaklaşık 5 bin yıl önce yaşamış insanların beyin ameliyatlarını gerçekleştirdiklerini gösteriyor.
Samsun'da 1974 yılından bu yana yapılan İkiztepe kazılarında,
bulunan kafataslarındaki ameliyat izleri, yaklaşık 5 bin yıl önce
yaşamış insanların beyin ameliyatlarını gerçekleştirdiklerini
gösteriyor.
Samsun'da M.Ö 3000 yıllarını işaret eden aletler, kilden yapılmış
kaplar, el baltaları, İlk Tunç Çağı, Helenistik Dönem, Roma,
Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin sergilendiği Samsun
Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde, en ilgi çeken eserlerin başında
5 bin yıl önce yaşamış insanlara ait kafatasları geliyor.
Kafataslarını ilginç yapan özellikleri ise ameliyat izlerinin
bulunması.
1940 yılında Samsun Dürdartepe kazıları esnasında keşfedilen, Bafra
ilçesi İkiztepe köyü sınırları içerisinde kalan İkiztepe
yükseltileri, ilk olarak 1974 yılında Türk Tarih Kurumu adına
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyelerinden merhum
Prof.Dr. Bahadır Alkım'ın başkanlığındaki heyet tarafından
kazılmaya başlandı. Alkım'ın 1981 yılında vefatından sonra Prof.Dr.
Önder Bilgi başkanlığındaki heyet tarafından yürütülen tepe
kazılarında, 600 civarında mezar ortaya çıkarken; iskeletler
üzerinde yapılan antropolojik çalışmalarda, kafatasında görülen
boşlukların bilinçli ameliyatlar sonucunda meydana geldiği tespit
edildi. Tespitin ışığında Anadolu'nun en eski trepanasyonlarının
İkiztepe'de yaygın olarak gerçekleştirilmiş olduğu ortaya çıktı.
İkiztepe'nin Geç Kalkolitik Çağ'da ilk yerleşim yeri olarak
kullanıldığı tespit edilirken, İlk Tunç Çağı boyunca da yerleşimin
kesintisiz olarak devam ettiği ve Orta Tunç Çağı'nın 3. evresinde,
yani Orta Anadolu'da Eski Hitit Devleti'nin kuruluşuna kadar
sürdüğü ortaya çıkartıldı. 1 tanesi Bafra Müzesi'nde, 3 tanesi de
Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde sergilenen kafatasları,
müzede en ilgi toplayan insan kalıntıları arasında yer alıyor.
Kafatasları hakkında bilgi veren Samsun Müze Müdürlüğü Arkeologu
Mustafa Kolağasıoğlu, "Samsun Müzesi'nde sergilenen
ameliyat geçirmiş, yani trepanasyonlu kafatasları Samsun'un Bafra
ilçesindeki İkiztepe köründe yer alan İkiztepe höyüğünden elde
edilmiştir. Kazıları İstanbul Üniversitesi'nden Prof.Dr. Önder
Bilgi tarafından yapılmıştır. Bunlar, 5 bin senelik kafataslarına
müdahale edilmiş yani ameliyat geçirmiş kafatası örnekleridir. İlk
Tunç Çağı'na aittir. M.Ö. 3000 yılına ait örneklerdir. Bu
kafataslarındaki incelemelerde, travma nedeniyle gerçekleştiği
sanılan ameliyatlarda, beyine bir müdahale olup olmadığı konusunda
bir tereddüt vardır. Bu ameliyatlar iki amaçla gerçekleşmiş
olabilir. Birinci amaç travmayı gidermeye yönelik bir kafatası
ameliyatıdır. İkinci amaç ise kötü ruhları kafatasından çıkartmaya
yönelik bir müdahale olduğu söylenebilir. Fakat ilk sebep daha
mantıklıdır. Çünkü İkiztepe topluluğu savaşçı bir topluluktur.
Dolayısıyla kafatasına bir müdahale olmuş olabilir ve bunu
gidermeye yönelik de bir trepanasyon yapıldığı söylenebilir.
Trepanasyon çok eski dönemlerden beri kullanılan bir tekniktir.
Bunlar neolitik ve mezolitik dönemden beri bilimsel açıdan
gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Birey bu kafatası ameliyatını
geçirdikten sonra belirli bir süre yaşamıştır. Çünkü kemikte
iyileşme süreci görülmektedir" dedi.
(İHA)