Migros CEO'sundan 'gıda krizi' uyarısı: Bu tempoda gidersek satacak ürün bulamayabiliriz

Türk İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) Antalya’da düzenlediği 26. İş Dünyası Zirvesi’nde konuşan Migros İcra Kurulu Başkanı Ömer Özgür Tort ve Koton CEO’su Dr. Bülent Sabuncu, gıda ve tekstil sektörlerinde derinleşen üretim krizine dikkat çekti. Küresel kırılma çağında Türkiye’nin üretim yapısını koruma ve güçlendirme çağrısı yapan iş insanları, ithalata bağımlılık ve katma değersiz üretim gibi yapısal sorunları gündeme taşıdı.

Ekonomim.com'da yer alan habere göre gıda sektörünün karşı karşıya olduğu riski “çok ciddi” olarak nitelendiren Özgür Tort, Türkiye’nin üretimde kırılgan bir eşiğe geldiğini söyledi. “Üreticilerin para kazanamadığı için üretmek istemediğini” vurgulayan Tort, bu durumun hem sektör hem de ülke açısından büyük bir tehdit olduğunu belirtti. “Bu tempoda gidersek Türkiye’de satacak ürün bulamayabiliriz. O zaman ithalat furyasının içinde gıdayı da bu paydaşlardan biri haline getirmek zorunda kalabiliriz diye kaygımız var” dedi.

“İthal edebileceğimiz ürünü yerli üretimle karşılıyoruz"
Bitkisel proteinin üretim yerine ithal edilmesinin daha ucuz olduğunu, örneğin Kanada’dan mercimek ithalatının son derece kolay olduğunu dile getiren Tort, buna rağmen yerli üretimi tercih ettiklerini anlattı. “İthalatı çok rahat yapabiliriz ama yapmayacağız dedik” diyen Tort, Kayseri Şeker ile boş arazilerde mercimek üretimine başladıklarını ve bu modelin üretimi teşvik ettiğini aktardı. Tahin hammaddesi susamda ise Çukurova’da bir üreticiyle çalıştıklarını belirten Tort, “Sen üret, biz tamamını alacağız dedik. Tahin ve helvada yüzde 100 yerliye geçiyoruz, bu da kademe kademe gerçekleşiyor” ifadelerini kullandı. Bingöl’de coğrafi işaretli bal üretimini desteklediklerini, Niğde’de ise verimi düşen patates tarımında endemik türlere yöneldiklerini söyledi.

“Sıfır maliyetli ürünün raf maliyeti 21 lira”
Tort, üretimde randıman eksikliğinin fiyatları nasıl artırdığını ise çarpıcı bir örnekle anlattı: “Ürün Antalya’da 5 lira, İstanbul’da 35 lira. Bunun çok basit bir matematiği var. Randımanlı üretim yoksa sıfır maliyetli bir ürünü İstanbul’da satmanın maliyeti 21 lira. Üretici 5 liraya üretmez.” Toplu üretim ve raylı taşımacılıkla maliyetlerin üçte bire kadar düşebileceğini söyleyen Tort, tarımda teknoloji kullanımının kaçınılmaz hale geldiğini vurguladı.

Gıda güvenliği konusunda sahada yaşadıklarını da aktaran Tort, bazı çiftçilerin tarlada kendilerine ayırdığı ürünlerde ilaç kullanmadığını söyledi. “Bu benim canımı çok acıtıyor” diyen Tort, yalnızca pestisit denetimine yılda 350-400 bin dolar harcadıklarını belirtti ve ürün izlenebilirliği için tüm ambalajlara QR kod koyma sözü verdi. “Herkesin bu sorumlulukta paydaş olması en değerlisi” diye konuştu.

“Mısır'dan davet aldık, üretimi Türkiye'de tutmak için direniyoruz"
Hazır giyim sektörünün de zorlandığını belirten Koton CEO’su Bülent Sabuncu, ihracatın 21 milyar dolardan 16–16,5 milyar dolara gerileyeceğini belirtti. Üretimin Mısır gibi ülkelere kaydığına dikkat çeken Sabuncu, “Son 2 ayda iki ayrı Mısır devlet bakanında davet aldık ve görüştük” dedi. Ancak Koton’un yüzde 81 üretimi hâlâ Türkiye’den tedarik ettiğini vurgulayan Sabuncu, “Bunun için direniyoruz” ifadelerini kullandı. Genç kuşak tüketicilerin hızlı ürün beklentileri ve artan iade oranlarının sektör üzerinde baskı oluşturduğunu da belirtti.

“Sanayide üretiyoruz ama katma değer dışarda kalıyor"
TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez ise Türkiye’nin sanayileşme çabalarının katma değer üretiminde yetersiz kaldığını belirtti. “Sanayide biz üretiyoruz, kâr başkasının hanesine yazılıyor” diyen Sönmez, Türkiye’nin düşük katma değerli üretim tuzağında olduğunu ve yapısal dönüşüme ihtiyaç duyduğunu söyledi. “Düşük katma değer, düşük gelir ve düşük verimlilik’ şeklinde bir kısır döngüye sıkışmış durumdayız” değerlendirmesinde bulundu.

“Kuralları izleyen değil belirleyen ülke olmalıyız”
BAKSİFED Başkanı Mustafa Cengiz, Türkiye’nin küresel dönüşümde pasif kalmaması gerektiğini belirtti: “Dünyanın içinden geçtiği süreç tarihin en sert dönüşümlerinden biri. Türkiye bu dalgayı izleyen değil, yön veren bir ülke olmalı.” TÜSİAD Başkanı Orhan Turan da dönüşen küresel sistemde Türkiye’nin iklim krizi ve teknolojik değişim gibi alanlarda fırsatları değerlendirebileceğini ifade etti.