Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas: Kaçak trafolarıyla 100 bin nüfuslu bir ilçe kadar enerji tüketiyorlar

Kayıtdışı elektrik kullanımı dudak uçuklatıyor. GAP'ın sulama kısmının henüz tamamlanamaması nedeniyle Mardin ve Diyarbakır başta olmak üzere bölge genelindeki illerde yaşayan çifçilerin büyük bir bölümü yeraltı suyu ile tarlasını suluyor. Yer yer 700 metre yeraltından çekilen su ile yapılan tarımsal sulama sırasında korkunç miktarlarda elektrik tüketiliyor.

Tarımsal sulamada kullanılan ve bedeli ödenmeyen kaçak elektrik miktarı 6.5 milyar kWh dolayında. İhtiyacın üzerinde kullanılarak yüzde 75'i israf edilen kaçak elektriğin bedeli ise bütün toplumdan çıkıyor. Öte yandan sayaç takılmadan bedelsiz yapılan vahşi sulama yüzünden bereketli topraklar da çoraklaşmaya, yeraltı su kaynakları da tükenmeye başlıyor.

Gündelik hayatı olumsuz etkiliyor

Özellikle yaz aylarında tarımsal sulamada kaçak kullanım yüzünden elektrik şebekelerinin zarar görmesi, bunun da enerjide dalgalanmalara ve dolayısıyla da kesintilere yol açması sağlık, iletişim ve eğitim gibi alanlarda aksaklıklara neden oluyor.

İsrafı önleyen teknolojilere ilgi yok
200 haneli bir mahallenin enerjisini karşılayacak büyüklükte trafo kullananlar; damlama, yağmurlama veya pivot sulama dediğimiz israfı engelleyen teknolojilere de pek ilgi duymuyor.

Dicle Elektrik ele geçirdiği trafoları koyacak yer bulamıyor

Bölgede elektrik dağıtımını yapan Dicle Elektrik her gün onlarca kaçak trafo ele geçiriyor. Ele geçirilen bu trafolar şirketin Diyarbakır, Şanlıurfa ve Mardin'deki genel müdürlüklerinde tutuluyor.  

Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas: Bir grup çiftçi kaçak trafolarıyla, 100 bin nüfuslu bir ilçe kadar enerji tüketiyor

Dicle Elektrik, son zamanlarda bazı kesimler tarafından dile getirilen tarımsal sulama bölgelerindeki elektrik kesintileri ve GAP projesi kapsamındaki sulama kanallarının enerji arzına etkisi hakkında Mardin'de gerçekleştirdiği basın buluşmasında önemli açıklamalarda bulundu.

Elektrik kesintilerinin hem aşırı yüklenmelerden kaynaklandığını hem de enerji arzını sürdürebilmek adına zaruri olarak yapılan aralıklı kesintiler olduğunu vurgulayan Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, "Hizmet verdiğimiz bölgelerde, özellikle tarımsal ve kırsal alanlarda yaşanan aşırı elektrik tüketimi ve israf, sistemimiz üzerinde baskı oluşturarak planlı kesintilere sebep oluyor. Tarımsal sulama alanlarında, tüm abonelerimizin sadece yüzde 4'ünü oluşturan bir kesim, bölgedeki kayıp-kaçak oranını %75 seviyelerine çıkarıyor. Şehir merkezlerinde kayıp-kaçak oranı Türkiye ortalamalarında seyrederken bir grup çiftçi kaçak trafolarıyla, 100 bin nüfuslu bir ilçe kadar enerji tüketebiliyor.” dedi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan altı ilde sürdürülebilirlik odaklı proaktif yaklaşımla elektrik dağıtımı hizmeti veren Dicle Elektrik; kayıpsız, kesintisiz ve kaliteli enerjiyi hanelere, tarımsal sulama alanlarına ve kırsal bölgelere ulaştırmak için yatırımlarını sürdürüyor. Enerji Bakanlığı ve EPDK gibi kurumların regülasyonlarına tabii bulunan şirket, kamu hizmeti olarak nitelendirilen elektrik dağıtım faaliyetlerine ilişkin olarak Mardin’de basın mensupları ile bir araya geldi. Düzenlenen basın toplantısında bölgede gerçekleştirilen yatırımlar hakkında açıklamalarda bulunan dağıtım şirketi, kaçak elektrikle olan mücadeledeki son durumu da gözler önüne serdi.

Tarımsal sulama aboneleri, toplam abonelerin %4’ünü oluşturuyor
Basın buluşmasında konuşan Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, Türkiye’nin tarım alanında önemli bir bölgesinde hizmet verdiklerini, bölgede kaçak elektriğin büyük bir bölümünün tarım sulama faaliyetleri esnasında bu bölgede gerçekleştiğini dile getirdi. Arvas, “Hizmet verdiğimiz bölgelerde, özellikle tarımsal ve kırsal alanlarda yaşanan aşırı elektrik tüketimi ve israf, sistemimiz üzerinde baskı oluşturarak planlı kesintilere sebep oluyor. Tarımsal sulama alanlarında tüm abonelerimizin sadece yüzde 4'ünü oluşturan bir kesim, bölgedeki kayıp-kaçak oranını %75 seviyelerine çıkarıyor. Şehir merkezlerinde kayıp-kaçak oranı Türkiye ortalamalarında seyrederken bir grup çiftçi kaçak trafolarıyla, 100 bin nüfuslu bir ilçe kadar enerji tüketebiliyor.” dedi.

İhtiyaçtan 10 kat daha fazla elektrik tüketiliyor
Türkiye'de yıllık 15 milyar kWh olan tarımsal sulama amaçlı enerji tüketiminin yarısının hizmet bölgelerinde gerçekleştiğini bir kez daha dile getiren Arvas, “Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa, Şırnak, Batman ve Siirt illerinde bulunan 16 milyon dekar ekili tarımsal alanda 140 bin çiftçi üretim yaparken 65 bin çiftçi sulu tarım gerçekleştiriyor. Sulama yapan abonelerimiz, 2023 yılında 6.5 milyar kWh elektrik tüketti. Bu tüketim, tüm Türkiye’de tarımsal sulama için tüketilen elektriğin %48’ini oluşturuyor.” dedi. Sulamaların yüksek elektrik tüketilerek kuyulardan su çekilmesiyle gerçekleştiğini belirten Arvas, “Son verilere göre sulama kuyularından çekilen suyun derinliği 700 metrelere ulaştı. Çiftçiler suyu yeryüzüne çıkarabilmek için ihtiyaçlarının 10 katı kadar daha fazla elektrik tüketmek durumunda kalıyor. Bu da enerji çekişinde aşırı yüklenmeye ve anlık arızalara neden oluyor.” dedi.

Sürdürülebilir tarımı destekliyoruz
Konuşmasına sürdürülebilir tarımın bölge için önemine vurgu yaparak sürdüren Arvas, “Biz çiftçimizi de anlıyor ve ona hak veriyoruz. Tarımda süreklilik bölgede önemsediğimiz en önemli konuların başında geliyor. Bugüne kadar tarımsal sulama konusunda verilen desteklerin temelinde, Dicle Elektrik’in sunduğu kapsayıcı vizyonu görmüş oluyoruz. Dicle Elektrik bu anlamda tarımsal sürdürülebilirliğin de teminatı durumunda. Bölgenin elektrik altyapısı bundan 10 yıl önceki gibi olsaydı çiftçilerimiz değil 700 metrelerden, 100 metreden dahi su çekerken zorlanacaktı. Bu yönüyle gelinen noktada bölgede elektrik değil, sulama problemi olduğunu söylemek durumundayız. GAP projesi kapsamında sulama kanallarının tarla başlarına kadar getirilmesiyle, bölgedeki su sorunun önemli oranda çözüleceğini ve aşırı enerji tüketiminin önüne geçilmesinin sağlanacağını öngörüyoruz.” ifadelerini kullandı.

Kaçak trafolar elektrik dağıtımını zorlaştırıyor
Şanlıurfa ve Mardin’de tespit edilen kaçak trafolara ilişkin de açıklamalarını yineleyen Arvas “Son dönemde kamuoyu ile paylaştığımız kaçak trafo verilerine bakıldığında milyonlarca vatandaşımızın kaçak elektrik marifetiyle hakkının gasp edildiğini görüyoruz. Aşırı yüklenme neticesinde iletim hatları zarar görüyor, anlık arızaların önü açılıyor. Elektriğin sınırsız bir kaynak olmadığından hareketle, üretimi esnasında doğaya verdiği zararın yanında, ülkeye maliyeti milyar dolarlarla ifade edilecek bir milli servettir. Düşünüldüğü zaman elektrik hatları sadece aşırı ve kaçak yollarla elektrik kullananların değil, tüm ülkenin elektrik hatlarıdır. Buradaki dalgalanmalar diğer illerdeki elektrik arızalarının önünü açıyor. Bu bakımdan sadece bölgenin değil Türkiye’nin elektrik arzındaki kaliteli ve kesintisiz hizmetin sağlanması aşırı enerji tüketiminden vazgeçilmesi ile mümkün olacak. Bu kapsamda kaçak elektrik kullanımı ile mücadelemiz aralıksız devam edecek.” mesajını paylaştı.

Bu yıl 11 milyar TL’lik yatırım yapılacak
2024 yılında gerçekleştirilecek yatırımlara ilişkin bilgi veren Arvas “Merkezi ve kırsal bölgelere altyapı ve teknoloji odaklı toplamda 11 milyar TL'ye yakın bir yatırım hedefliyoruz.” dedi. Arvas, bu kapsamda 2024 için Diyarbakır'a 1.5 milyar TL, Şanlıurfa'ya 3.5 milyar TL, Şırnak'a 3.1 milyar TL, Batman'a 1.1 milyar TL, Mardin'e 870 milyon TL ve Siirt'e 300 milyon TL tutarında yatırım bütçesi ayırdıklarını açıkladı. Sözlerinin devamında Arvas, “Bu kapsamda enerji alt ve üst yapı yatırımları, elektronik sayaç dönüşümü gibi rutin yatırımların yanında, Türkiye’de yeşil dönüşümün önünü açacak spesifik yatırımlar da gerçekleştirmeyi hedefliyoruz. Diğer yandan teknoloji yatırımları çerçevesinde ise bu yıl için 500 milyon TL'yi aşan bir yatırımı bölgeye kazandıracağız.” ifadelerini kullandı.

Çiftçi maliyetlerden dertli

Mardin Dara Antik kentine 200 metre uzaklıkta çiftçilik yapan İlhami B. ve Hüseyin C, artan maliyetlere rağmen ekim yaptıklarını ancak elektrik faturası nedeniyle üretim yapmayı bıraktıklarını açıkladı. 

Çiftçiler “Gübre, mazot pahalı. Gübre alınmıyor. Tarlamızı süremiyoruz. Elektrik çok geldiği için karşılayamıyoruz. 3 milyon borcumuz var. Teşvik alamadık. Borcumuz olmuş ne yapalım?  Yetiştiremiyoruz. Gübre, tohum, ilaç, mazot, elektrik biz bunları ödesek bize bir şey kalmaz. Çocuklarımız büyük şehre gitti. Bizim de bir çaremiz kalmadı. Çok mağduruz” dedi.