Wall Street Journal'ın analizi: İsrail neden İran'a saldırdı?
Beklenen oldu. İran’ın doğrudan kendi topraklarını ilk kez hedef almasının ardından İsrail, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) tüm itirazlarına rağmen İran’a misilleme saldırısı düzenledi. Wall Street Journal geçen cumartesiden bu güne kadar olan süreci yazdı
Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kişi Wall Street Journal'a İsrail'in İran'ın kendi topraklarına yönelik insansız hava aracı ve füze saldırısına gece boyunca misillemede bulunduğunu ve bu hamlenin iki ülkeyi savaşa kadar gidebilecek bir gerilim sarmalının içine itme tehdidi taşıdığını söyledi. Söz konusu kişi saldırının İran'ın orta kesimindeki İsfahan çevresini hedef aldığını belirtti. İran medyası ve sosyal medyada, İran'ın nükleer tesislerinin ve bir insansız hava aracı fabrikasının bulunduğu kent yakınlarında patlamalar olduğunu ve şüpheli uçan cisimlerin tespit edilmesinin ardından ülke genelindeki illerde hava savunma sistemlerinin devreye girdiğini paylaştı.
İran devlet televizyonu IRNA, muhabirlerinin ülkenin herhangi bir yerinde büyük çaplı bir hasar ya da patlama görmediğini ve İran'ın nükleer tesislerinde herhangi bir olay rapor edilmediğini söyledi. İsrail'de ordu perşembe gecesi yaptığı açıklamada, halka ne zaman sığınak aramaları gerektiğini söyleyen komuta talimatlarında herhangi bir değişiklik olmadığını aktardı. Devlet medyası gece boyunca İran'da uçuşların durdurulduğunu duyurdu. Cuma sabahı ise kısıtlamaların kaldırıldığı belirtildi.
ABD ve Avrupa'nın baskısı
İran'ın cumartesi günü İsrail topraklarını hedef alan ve çoğu
düşürülen 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyi içeren
benzeri görülmemiş bir doğrudan saldırısına yanıt olarak İsrail'in
gerçekleştirdiği eylemin kapsamı ya da etkisi hakkında pek çok şey
belirsizliğini koruyor. Bu saldırının kendisi, Suriye'nin
başkenti Şam'da üst düzey İranlı subayların öldürüldüğü
ve İsrail'e atfedilen bir saldırının intikamıydı.
İsrail, ABD ve Avrupa'dan tepkisini yumuşatması
için baskı altındaydı ve İran'ı bir karşılık vermeden saldırıdan
dolayı cezalandıracak bir darbe indirmenin zorluğuyla karşı
karşıyaydı.
"Sorumsuzca değil mantıklı bir şekilde
olacak"
İran son günlerde İsrail'in herhangi bir saldırısına sert karşılık
vereceği yönündeki uyarılarını arttırdı. Perşembe günü
de nükleer tesislerinin hedef alınması halinde
nükleer silah çalışmalarını hızlandırabileceğinin sinyalini verdi.
Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kişiye göre
Başbakan Binyamin Netanyahu pazartesi
günü Likud partisinden bakanlara İran'a karşılık
vermeye kararlı olduğunu ancak eylemin "Sorumsuzca bir şey değil,
mantıklı" olacağını söyledi.
İsrail ve İran arasındaki doğrudan çatışma, Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e yönelik saldırısıyla başlayan çatışmayı, ABD ve Körfez ülkelerini önlemek için çok çalıştıkları bölgesel bir çatışmaya sürükleme tehdidiyle yeni ve tehlikeli bir boyuta taşıyor. İran uzun süredir İsrail'le çatışmasını Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen'deki Orta Doğu'daki savaşçı gruplar üzerinden yürütüyor ve tam ölçekli bir konvansiyonel çatışmadan kaçınmaya çalışıyordu. İsrail'e yönelik doğrudan saldırı ile bu denklemi değiştirdi ve yıllar boyunca saldırı ve karşı saldırılara bir miktar öngörülebilirlik sağlayan gayrı resmi kuralları sıfırlayabileceği kumarını oynadı.
2023 Ocak'ta da silah üretim tesisini vurdu
İsrailli yetkililer doğrudan saldırıların bir karşılık
gerektirdiğini söylediler. Gece gerçekleşen saldırı İsrail'in İran
topraklarında gerçekleştirdiği ilk saldırı değil. Operasyon
hakkında bilgi sahibi olan kişilere göre, Ocak 2023'te İsrail'e ait
bir insansız hava aracı İran içinde gelişmiş
bir silah üretim tesisini vurmuştu. Operasyonun
İsrail'in istihbarat teşkilatı Mossad tarafından
gerçekleştirildiği ve İsfahan'daki bir Savunma
Bakanlığı tesisini hedef aldığı, hassas saldırılarla dört
farklı bölgedeki bir binanın vurulduğu belirtildi.
Üç cephede savaşıyor
İsrail bu operasyonu hiçbir zaman kabul etmedi. Konuyla ilgili
bilgi sahibi olan kişiler, İsrail'in 2022 yılında batıdaki
Kirmanşah kentinde İran'a ait insansız hava aracı üretim
tesislerine düzenlediği saldırıyla karşılaştırdı. İsrail hızla
artan sayıda askeri sorunla boğuşuyor. Halihazırda üç cephede
savaşıyor: Gazze'de Hamas'a karşı, kuzey sınırında Hizbullah'la ve
Batı Şeria'daki huzursuzluğu bastırmaya çalışıyor. İran'la
caydırıcılığını yeniden tesis etmek için baskı altında ama aynı
zamanda İran'ın saldırısını engellemesine yardımcı olan zayıf
stratejik ortaklığı da bir arada tutmak zorunda.