Trump-Şi görüşmesinde ticaret uzlaşısı: Gümrük vergileri ve nadir elementlerde ilerleme

ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Güney Kore’nin Busan kentindeki Gimhae Hava Üssü’nde yaklaşık 1 saat 40 dakika süren bir görüşme gerçekleştirdi. Bu temas, Trump’ın göreve dönüşünden bu yana iki liderin ilk yüz yüze buluşması oldu.

Görüşmenin ana gündeminde gümrük vergileri, nadir toprak elementleri, fentanil üretiminde kullanılan kimyasallar, yapay zekâ çipleri, ihracat kontrolleri ve tarım ürünleri ticareti yer aldı.

Trump’tan nükleer test açıklaması

Görüşme öncesinde Trump, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, ABD’nin nükleer silahlarını yeniden test etmeye başlayacağını duyurdu. Bu karar, Rusya’nın son denemeleri ve Çin’in artan nükleer kapasitesi bağlamında uluslararası yankı uyandırdı. ABD, en son 1992 yılında nükleer deneme yapmıştı.

“Pek çok konuda anlaştık”

Görüşmenin basına açık kısmında Şi Cinping, iki ülkenin “dost ve ortak” olması gerektiğini vurgularken, Trump “Zaten pek çok konuda anlaştık, birkaç konuda daha anlaşacağız” dedi.

Reuters’a göre, taraflar bir yıl süreyle geçerli olacak ve otomatik uzatılacak bir ticaret düzenlemesi üzerinde uzlaştı. Gümrük vergilerinin düşürülmesi, nadir toprak elementleri tedarikinde ilerleme, fentanil girdilerine uygulanan vergilerin yarıya indirilmesi ve Çin’in soya fasulyesi alımlarını yeniden başlatması gibi başlıklarda ilerleme sağlandı.

Ancak görüşme sonunda resmî bir anlaşma metni paylaşılmadı. Beyaz Saray da kapsamlı bir açıklama yapmadı.

Trump Busan’dan ayrılarak Washington’a hareket etti, Şi Cinping ise ertesi gün başlayacak Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği zirvesi için Gyeongju’ya geçti.

Ön hazırlık yapıldı
Görüşme öncesinde Malezya’da yapılan teknik temaslarda, Amerikan ve Çinli ekonomi ekiplerinin “çerçeve mutabakat” için zemin oluşturduğu, nadir toprak elementlerine getirilen kısıtlamaların ertelenmesi ve karşılıklı gümrük vergilerinde ara formülün değerlendirildiği bildirilmişti.

Busan’daki buluşmada iki liderin yanında ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Hazine Bakanı Scott Bessent, Ticaret Bakanı Howard Lutnick ve ABD'nin Pekin Büyükelçisi David Perdue; Çin tarafından ise Dışişleri Bakanı Vang Yi, Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng, Ulusal Reform ve Kalkınma Komisyonu Başkanı Cıng Şancie ve Ticaret Bakanı Vang Vıntao yer aldı.

Görüşmenin kritik başlıkları nelerdi? 
AP News görüşme öncesinde, kritik başlıkları şöyle sıraladı: 

Gümrük vergileri ve karşılık adımları: ABD'nin son bir yılda artırdığı gümrük vergileri ile Çin’in misilleme niteliğindeki düzenlemeleri, tedarik zincirleri üzerinde baskı yaratmıştı. Tarafların, karşılıklı takvim ve oranlara dair bir “geçiş düzeni” üzerinde çalıştığı belirtiliyordu.

Nadir toprak elementleri: Pekin’in rafinaj ve işleme kapasitesindeki belirleyici rolü, otomotivden savunmaya geniş bir yelpazede tedarik güvenliği sorununa yol açmıştı. Trump, “yolun açıldığı” mesajı verdi; ancak detay bekleniyor.

Yapay zekâ çipleri ve ihracat kontrolleri: ABD merkezli şirketlerin Çin pazarına satışları ile ulusal güvenlik kaygıları arasındaki denge, iki tarafın kırmızı çizgileri arasında yer alıyor.

Fentanil ve öncül kimyasallar: Washington, Çin kaynaklı girdilerin ABD’ye akışını yavaşlatmak için gümrük vergilerini kullanmıştı. Trump, bu hatta gevşeme sinyali verdi.

Tarım ürünleri: Soya fasulyesi alımlarının yeniden başlaması, ABD'li çiftçileri açısından kritik bir başlık olarak öne çıkıyor.