Kazakistan lideri Nursultan Nazarbayev istifa etti!
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev istifa etti. 28 yıl iktidarda kalan Nazarbayev istifasını ulusa sesleniş konuşmasında duyurdu.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev görevinden istifa
ettiğini açıkladı. Nazarbayev istifasını devlet televizyonundan
yayınlanan ulusa sesleniş konuşmasında ilan etti.
Ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu yana
cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturan 79 yaşındaki Nursultan
Nazarbayev, 2017 yılında başkanlık sistemine son verdi ve bazı
yetkilerini parlamento ve hükümete devretti.
Orta Asya'nın en büyük ekonomisi olarak bilinen 18 milyon nüfuslu
Kazakistan zengin petrol, uranyum, demir ve altın rezervlerine
sahip.
NURSULTAN NAZARBAYEV KİMDİR?
Sovyetler Birliği döneminden bu yana koltuğunu koruyan tek lider
olan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, eski bir
mühendis. Çalıştığı madendeki işçi ayaklanmaları onu siyasete,
oradan da Sovyetlerin en önemli ikinci adamı olmaya yöneltti.
Sovyetler dönemindeki gücünü, Kazakistan'ın bağımsızlık protokolünü
imzaladığı 1991'den bu yana korudu.
Nursultan Nazarbayev Kazakistan'ın en büyük iki şehrinden biri olan
Almatı yakınlarında Kazkalenski bölgesinde Çemolgan köyünde, güçlü
ve büyük bir aşiretin bir parçası olarak 1940'ta doğdu. İkinci
Dünya Savaşı sona erip Soğuk Savaş başladığında Nazarbayev
ilköğrenimine başlamıştı.
20 yaşında geldiğinde zor şartlarda çalışıyor olsa da çok iyi para
kazanmaya başlamıştı. 1962'de, Küba üzerinden Soğuk Savaş'ın en
gerilimli dönemlerinden biri yaşanırken Karagandi Üniversitesi'nde
metalürji mühendisliğini bitirdi. Aynı yıl Komünist Parti'nin
gençlik kollarına da girdi ve zamanının büyük kısmını parti
çalışmaları için kullandı. 1967'de mezun olduğunda Karagandi
Metalurji İşletmesi'nde danışmanlık yapıyordu. Bundan dokuz yıl
sonra, 1976'da Karagandi Bölgesel Parti Komitesi'nin ikinci
sekreteri oldu.
1984'te, Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Başbakanı
olmuştu. Kazak Komünist Partisi'nin Birinci Sekreteri o dönem
Kunayev'di. 1989'da Nazarbayev, bu kez Komünist Parti'nin Genel
Sekreterliği'ne getirildi. Kunayev'den sonra bu göreve gelen ikinci
Kazak kökenli isim oldu.
GORBAÇOV'UN TEKLİFİNİ REDDETTİ
Sovyetler'de ‘Prestroika' denilen yeniden yapılanma dönemine giden
SSBC Başkanı Gorbaçov, kendisinden sonra SSBC'de en güçlü ikinci
kişi olarak gördüğü Nazarbayev'e SSBC'nin Başkan Yardımcılığı'nı
önerdi. Yani Nazarbayev, dönüşüme de hızlıca ayak uydurmuştu. Ancak
bu teklifi reddetti.
Rus Devlet Başkanlarıyla sürdürdüğü iyi ilişkiler Putin dönemine
kadar süren Nazarbayev, Boris Yeltsin'i devirmeye çalışan
radikallerin 1991 darbe girişimi karşısında da Yeltsin'i
destekledi. Ardından Sovyetler Birliği dağıldı ve Nazarbayev bu kez
bağımsız Kazakistan'ın cumhurbaşkanı oldu.
1 Aralık 1991'de yapılan seçime tek aday olarak giren Nazarbayev,
21 Aralık'ta Almatı'da Kazakistan'a bağımsızlığını kazandıran
protokolü imzaladı. Rusya ile ekonomik ilişkilerin dağılma
döneminden sonra da bozulmamasına özen gösterdi.
KAZAKİSTAN'IN İLK VE TEK CUMHURBAŞKANI
1991'den sonra 10 Ocak 1999'da ve 4 Aralık 2005'te yedişer yıllık
süreler için girdiği seçimlerden de galip çıktı. Sadece muhalif
siyasi partilere değil, halk içindeki muhalif görüşlere de
uyguladığı baskı sebebiyle sıklıkla uluslararası alanda eleştiriler
aldı. 2005 seçimlerinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
(AGİT) tarafından ‘demokratik standartlara uymadığı' gerekçesiyle
eleştirildi.
Üst üste iki kez cumhurbaşkanlığına aday olmaya izin veren Kazak
Anayasası'nı, 2007'de sadece kendisi için değiştirdi. Değiştirilen
madde "şu an görevde bulunan cumhurbaşkanı, sınırsız sayıda seçime
katılabilir" diyordu. Seçimlerin sıklığı ise yedi yıldan beş yıla
indirildi. Böylece Nazarbayev 2011 ve 2015 seçimlerinde de aday
oldu ve koltuğunu bırakmadı.
1997'de başkenti de Almatı'dan Astana'ya taşıyan Nazarbayev,
Rusya'yla yakın ekonomik ve siyasi bağlarını hiç koparmadı. Bir
yandan da ABD, Avrupa ülkeleri ve İsrail'le diplomatik ilişkilerini
belli bir seviyede sürdürdü.
UÇAK KRİZİNDE ARABULUCU OLDU
24 Kasım 2015'teki uçak krizinin ardından gerilen Türk-Rus
ilişkileri için de Nazarbayev devreye girmişti. Haziran sonunda
Erdoğan'dan Putin'e giden mektubun yazılması ve kabul edilmesi
sürecinde rol oynadı.
Türkiye ve Rusya'yla iyi ilişkileri olan Nazarbayev, radikal
hareketlere duyduğu kaygıdan dolayı Suriye savaşının da bölgeye
sıçramadan çözülmesini istiyordu. İran'la da İslam Devrimi
sonrasında iyi ilişkileri geliştiren Nazarbayev, bu üç ülkenin
liderliğinde yapılan Suriye görüşmeleri için tarafları Astana'ya
davet etmişti