A'dan Z'ye koronavirüs rehberi: Virüs nasıl yayılıyor?

İlk olarak Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve dünya geneline yayılan koronavirüs için ülkeler kollarını sıvamış durumda. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) 23 Mart 2020 verilerine göre, virüs 190 ülke ve bölgede 334 bin 981 kişide tespit edildi ve bugüne kadar 14 bin 652 can aldı. Virüsün tüm dünyada en çok can aldığı ülkeler başta İtalya olmak üzere Çin, İspanya ve İran oldu. Türkiye'de son açıklanan rakamlarla birlikte koronavirüsten can kaybı 44'e, 343 yeni tanı ile vaka sayısı bin 872'ye yükseldi. Koronavirüs ile mücadele kapsamında alınan tedbirler, bulaş yolları, belirtiler, tanı yöntemleri, aşı ve ilaç çalışmaları, doğru bilenen yanlışlar, maske kullanım esasları ve Türkiye'deki son durum ve hayata geçirilen uygulamalar, DSÖ ve Sağlık Bakanlığı'nın uyarıları sonucu güncellendi. Buna göre, Covid-19'a ilişkin merak edilenler ve Türkiye'de yapılan çalışmalar şöyle:KORONAVİRÜS NEDİR?Koronavirüs hayvan veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesi olarak tanımlanıyor. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu biliniyor. Son olarak dünya genelinde çok sayıda ülkede ölümlere yol açan virüsün yeni tipi Covid-19 görüldü ve hala etkinliğini sürdürüyorCOVİD-19 NEDİR?Covid-19, en son keşfedilen koronavirüsün neden olduğu bulaşıcı hastalık olarak tanımlanıyor. Yeni koronavirüs, ilk olarak Çin'in Wuhan eyaletinde aralık ayının sonlarında ateş, öksürük, nefes darlığı şeklindeki solunum yolu belirtileri gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020'de tanımlandı. Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında tespit edildi. Daha sonra insandan insana bulaşarak Wuhan başta olmak üzere, Hubei eyaletindeki diğer şehirlere, Çin Halk Cumhuriyeti'nin diğer eyaletlerine ve dünyaya yayıldı.BELİRTİLERİ NELER?En yaygın semptomları ateş, yorgunluk ve kuru öksürük. Bazı hastalarda ise ağrı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı veya ishal olabiliyor. Virüsün bulaştığı kişilerin yaklaşık yüzde 80'i özel tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşebiliyor. Covid-19 bulaşan her 6 kişiden 1'i ağır hastalanıyor ve nefes almakta güçlük çekiyor. Vakaların yüzde 20'si hastane koşullarında tedavi edilebiliyor. Hastalık, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkiliyor. Virüs, yaşlılar ile yüksek tansiyonu, kalp ve diyabet gibi kronik hastalıkları olanlarda ölümcül sonuçlara yol açabiliyor. Ateş, öksürük ve nefes almakta zorluk çekenlere mutlaka tıbbi destekte bulunulması gerekiyor.VİRÜS NASIL YAYILIYOR?Hastalık, kişiden kişiye, Covid-19'lu bir kişi öksürdüğünde veya nefes verdiğinde yayılan küçük damlacıklardan ya da ağızdan bulaşabiliyor. Damlacıklar kişinin etrafındaki nesnelere ve yüzeylere düşüyor. Diğer kişiler bu nesnelere ya da yüzeylere dokunduktan sonra ellerini göz, burun veya ağzına sürdüğünde virüs kendisine bulaşabiliyor.VİRÜS HAVA YOLU İLE BULAŞIR MI?Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar, Covid-19'un havadan çok solunum damlacıkları ile bulaştığını gösteriyor. ANTİBİYOTİK TEDAVİ SÜRECİNDE ETKİLİ Mİ?Antibiyotikler virüs üzerinde etkili değil. Covid-19'a bir virüs neden olduğundan antibiyotikler işe yaramıyor.MASKE NASIL KULLANILIR?Maske sadece sağlık çalışanları, bakım görevlileri ve ateş ve öksürük gibi solunum semptomları olan kişiler tarafından kullanılmalı. Maskeye dokunmadan önce, eller alkol bazlı bir el ovma veya sabun ve su ile temizlenmeli. Maskede delik olup olmadığı incelenmeli. Maskenin doğru tarafının (renkli kısım) dışarıya baktığından emin olunmalı. Maske yüze yerleştirilmeli, maskenin metal şeridi veya sert kenarı, burnun şekline göre ayarlanmalı.Maskenin dibi aşağı doğru çekilerek ağız ve çenenin kapatılması sağlanmalı. Kullandıktan sonra maske çıkarılmalı. Maskenin potansiyel olarak bulaş olmuş yüzeylerine dokunmamak için maske yüzden ve kıyafetlerden uzak tutularak kulakların arkasındaki elastik halkalarından çıkarılmalı. Kullanımdan sonra maske kapalı bir kutuya atılmalı. Maskeye dokunduktan ya da attıktan sonra el hijyeni uygulanmalı.VİRÜS YÜZEYLERDE YAŞAR MI?Kesin olmamakla birlikte Covid-19'un da diğer koronavirüsler gibi davrandığı öngörülüyor. Yapılan bilimsel çalışmaların ön bilgilerine göre, yüzeylerde birkaç saat veya birkaç güne kadar kalabiliyor. Bu süre, yüzey tipi, ortam sıcaklığı veya nem oranına göre değişiklik gösterebiliyor.COVİD-19 TANISI NASIL KONULUYOR?Yeni tip koronavirüs testi 60-90 dakika içinde kapsamlı sonuç alınmasına olanak tanıyan yerli tanı kitinin yanı sıra 15 dakikada sonuç verebilen hızlı tanı kiti ile belirleniyor.BASİT ÖNLEMLER KORONA VİRÜSÜ ÖNLER Mİ?Koronavirüsün yayılmasından korumak için 14 maddelik kurala uymak gerekiyor. İşte 14 maddelik kural:1- Ellerinizi su ve sabun ile en az 20 saniye boyunca sık sık yıkayın. 2- Öksürme ve hapşırma sırasında ağzınızı, burnunuzu tek kullanımlık mendille kapayın. Mendil yoksa dirsek içini kullanın. 3- Ellerinizle gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmayın. 4- Soğuk algınlığı belirtileri gösteren kişilerle aranıza en az 3-4 metre mesafe koyun. 5- Yurt dışı seyahatlerinizi iptal edin veya erteleyin.6- Yurt dışından dönüşte ilk 14 günü evinizde geçirin, ziyaretçi kabul etmeyin. 7- Bulunduğunuz ortamları sık sık havalandırın. 8- Kapı kolları, armatürler, lavabolar gibi sık kullanılan yüzeyleri su ve deterjanla her gün temizleyin. 9- Havlu gibi kişisel eşyalarınızı ortak kullanmayın. 10- Kıyafetlerinizi 60-90 derecede normal deterjanla yıkayın.11- Tokalaşma, sarılma gibi yakın temaslardan kaçının. 12- Güçlü bir bağışıklık sistemi için bol sıvı tüketin, dengeli beslenin ve uyku düzeninize dikkat edin. 13- Soğuk algınlığı belirtileriniz varsa yaşlılarla ve kronik hastalığı bulunanlarla temas etmeyin ve maske takmadan dışarı çıkmayın. 14- Düşmeyen ateş, öksürük ve nefes darlığınız varsa maske takarak bir sağlık kuruluşuna başvurun. AA