Terörle mücadeleye ödüllü ‘çözüm’

---

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Çözüm sürecinin buzdolabında" olduğuna yönelik açıklaması ve yaşanan son terör olaylarının ardından hükümet 2006'dan bu yana Terörle Mücadele Yasası'nda yer alan ancak daha önce uygulanmayan "para ödülü" düzenlemesini dün Resmi gazete'de yayımlanan yönetmelikle yaşama geçirdi.

Milli Güvenlik Kurulu'nda 2006'da alınan kararlar doğrultusunda Terörle Mücadele Kanunu'nda bir dizi ağırlaştırıcı düzenleme yapılırken "ödüllendirme" yöntemi de gündeme gelmişti. O dönemde yasanın 19. maddesi, "İşlenişine iştirak etmemiş olmak koşuluyla bu kanun kapsamına giren suç faillerinin yakalanabilmesine yardımcı olanlara veya yerlerini yahut kimliklerini bildirenlere para ödülü verilir. Ödülün miktar, usûl ve esasları İçişleri Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmelikte belirtilir" şeklinde düzenlendi. O yönetmelik 9 yıl boyunca çıkarılmadı.

‘İhbar et, ödülünü al'

Kulislerde, 9 yıldır yönetmeliğin çıkartılmaması, o dönemde sonuç alıcı olmayacağı, kötüye kullanılabileceği yönündeki karşı görüşlere ve sonradan çözüm sürecinin başlamasıyla gelişen çatışmasızlık ortamına bağlanıyor. Ancak geliştirilen yeni konsept, Türkiye'yi daha önce sadece filmlerden tanıdığı "ihbar et, ödül al" sistemiyle dün itibariyle tanıştırdı. Bir farkla; Filmlerde aranılan isimlerin başına ödül konulurken, yönetmelikte, ihbarcıdan ya ismi bilinen örgüt liderleri ve üyelerinin yakalanması, ya bunların isimlerinin açığa çıkarılması, ya suçun aydınlatılması ya da failin yerinin bildirilmesi gibi şartlar aranıyor.

11 maddeden oluşan yönetmelikte, düzenlemenin Terörle Mücadele Yasası uyarınca hazırlandığı belirtiliyor. Yasadaki tanım yönetmeliğin ilk maddesinde tekrarlanarak, yönetmeliğin kapsamı, "Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçların faillerinin yakalanmasında etkinliği artırmak için, işlenişine iştirak etmemiş olmak koşuluyla 3713 sayılı Kanun kapsamına giren suç faillerinin yakalanmasına yardımcı olanlara veya yerlerini yahut kimliklerini bildirenlere verilecek para ödülünün miktar, usûl ve esaslarını düzenlemektir" şeklinde belirlendi.
Hangi suçlarda geçerli?
Ödül yönetmeliğine ilk bakışta, terör örgütlerinin önemli isimlerinin ve üyelerinin yakalanmasına yardımcı olanlara ödül verileceği anlaşılsa da kapsamın "Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar" olarak belirlenmesi, çerçeveyi oldukça genişletiyor.

Bu durumda ödül kapsamına örgütlerin lider kadroları da üyeleri de sempatizanları da girebiliyor. Hatta eylemlerde yüzlerini kapattıkları, taş attıkları için terör suçundan davalara hedef olan, gözaltına alınan, tutuklanan kişiler de kapsamın içinde kalıyor. Yönetmeliğe göre, kurulacak ödül komisyonu, Terörle Mücadele Yasası kapsamında kalan suçları işleyen failleri yakalatanlara verilecek ödül miktarını belirleyecek. Komisyon, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı'nın başkanlığında, Emniyet Genel Müdürü ile Jandarma Genel Komutanı'nın belirleyeceği üçer üye ile toplam 7 üyeden oluşacak ve İçişleri Bakanı onayıyla çalışmaya başlayacak. Üyeler, terörle mücadele birimlerinde görev almış üst düzey yöneticiler arasından belirlenecek.

Komisyonun toplantıları, başkanın belirleyeceği gün ve yerde yapılacak. Salt çoğunlukla toplanabilecek komisyonda kararlar oy çokluğu ile alınacak ve İçişleri Bakanı'nın onayıyla yürürlüğe girebilecek.
Komisyon, il emniyet müdürlüklerinden gelen dosyaları karara bağlayarak, ödüllendirilecek kişileri belirleyecek. Sekreterya görevi ise Emniyet Genel Müdürlüğü'nde olacak.
Yönetmelikte ödül verilecek kişiler ise "yardımcı olan" olarak adlandırılıyor.
Yönetmelikte, "yardımcı olan", "suç faillerinin yakalanabilmesine yardımcı olanları veya yerlerini yahut kimliklerini bildirenleri ifade eder" deniliyor.

Koruculara da ödül var
Ödül komisyonu, "yardımcı olan" kişilerde ödül vermek için belli şartlar da arıyor.
Buna göre, aydınlatılacak suçun Terörle Mücadele Yasası kapsamında olması, bilginin suçun aydınlatılması ya da failin belirlenmesine yardımcı olacak niteliği taşıması şart. Ancak askeri personel, polis, terörle mücadelede görevli kamu personeli yönetmelik kapsamında değil. Bu görevleri yapanlar, meslekleri gereği terörle mücadele ediyor sayıldıklarından ödül alamayacak.

Daha önce terörle mücadelede görev alan istihbarat ve kolluk görevlilerinin temin ettiği bilgiler ödüllendirilmeyecek.
Ödüllendirme için ödüllendirilecek kişinin bizzat talepte bulunması gerekecek. Bu talep başvurunun yapılacağı kurum tarafından tutanağa bağlanacak ve il emniyet müdürlüklerine gönderilecek. Ödül verilmesi için Türk vatandaşı şartı aranmayacak.
Devletten yine bu amaçla maaş alan korucular ise istisnaların dışında tutuldu.
Korucular, yönetmelikteki şartlara uygun biçimde suçu aydınlatır ya da faili bildirirse komisyon tarafından ödüllendirilecek.

Kılıçdaroğlu: Bunlar Türkiye'yi okuyamamış
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, NTV'de yaptığı açıklamada ihbar yönetmeliğine tepkisini şu sözlerle dile getirdi:
"Bu ihbarla falan çözülecek bir olay değil, olayın büyüklüğünü kavrayamamışlar. Muhbire para verecek de sorun çözülecek... Bu sorunu böyle çözeceklerini düşünüyorlarsa bunlar daha Türkiye'yi okuyamamışlar. 13 yılda Türkiye'nin gerçeklerini çözememişler. Emin olun bazen geceleri rahat uyuyamıyorum. Bu kadar ağır sorunlar varken getirdikleri çözümlere bak."

Lider kadrosu 4 milyon lira
Ödülün miktarını belirleme yetkisi ödül komisyonunda olacak. Komisyon, sağlanacak bilgiye, aydınlatılan suça veya ihbar edilecek failin önemine göre miktarı belirleyecek. Miktarın üst sınırı ise 200 bin TL'yi aşamayacak.
Ancak ihbar edilen failin örgütün üst düzey yöneticisi olması, aydınlatılacak suçun toplumda oluşturduğu infial ve etki de dikkate alınarak, ödül komisyonunun önerisi, İçişleri Bakanı'nın onayıyla ödül miktarı 20 kat, yani 4 milyon TL'ye kadar artırılabilecek.

Abdullah Öcalan gibi bir ismi yakalatan 4 milyon TL'ye kadar ödül alacak. Suç sayılmış eyleme katılanı ihbar eden komisyonun belirleyeceği miktarı alacak. Parasal sınırlar her takvim yılı başında Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca artırılacak.

Aynı şahıs, birden fazla suçun aydınlatılmasını ya da birden fazla failin yakalanmasına yardımcı olursa her suç ve her fail için ödül miktarı ayrı ayrı belirlenebilecek.
Ödüllendirmeler için İçişleri Bakanlığı bütçesine ödenek konulacak. Ödemeyi ise bakan onayından sonra ilgili valilik yapacak.

Kimliği gizli tutulacak
Ödül verilecek kişilerin kimliği ise hiçbir şekilde açıklanmayacak. Yönetmeliğin nasıl uygulandığı, yapılan iş ve işlemler ise tamamen gizli nitelikte sayılıyor. Gizliliğe uymayanlar için cezai işlem öngörülüyor.
Gizlilik kalkanı, yönetmelik uyarınca kimin ödüllendirildiğini, hangi operasyonların yapıldığını, kimlerin yakalandığını bilmeyi olanaksız hale getiriyor.
Ve anlaşılıyor ki telefon dolandırıcılarının "Örgüt paranıza el koydu, hesabınızdan para çekip çöpe bırakın" yöntemlerine bile "aşırı hassas" davranarak kanan Türkiye'nin önünde yeni, tartışılacak uygulamaların yaşanacağı bir dönem başlıyor. (Göçer Tahincioğlu/ Milliyet)